Kur'an İncelemeleri
67Zariyat Suresi 10-23
Hatalı Çevrilen Ayetler
67Zariyat Suresi 10-23
Hatalı Çeviri:
10. Kahrolsun o koyu yalancılar!
11. Onlar koyu bir cehalet içerisinde kalmış gafillerdir.
12. Ceza gününün ne zaman olduğunu sorarlar.
13. O gün onlar ateşe sokulacaklardır.
14. Azabınızı tadın! Acele gelmesini beklediğiniz şey budur işte! (denir.)
15, 16. Şüphesiz ki Allah'a isyandan sakınanlar, Rablerinin kendilerine verdiğini alarak cennetlerde ve pınar başlarında bulunacaklar. Kuşkusuz onlar, bundan önce dünyada güzel davrananlardı.
17. Geceleri pek az uyurlardı.
18. Seher vakitlerinde de istiğfar ederlerdi.
19. Mallarında, muhtaç ve yoksullar için bir hak vardı.
20. Kesin olarak inananlar için yeryüzünde âyetler vardır.
21. Kendi nefislerinizde de öyle. Görmüyor musunuz?
22. Semada da rızkınız ve size vâdedilen başka şeyler vardır.
23. Göğün ve yerin Rabbine andolsun ki bu vaad, sizin konuşmanız gibi kesin ve gerçektir.
Doğru Çeviri:
10-12Mahvoldu bir sarhoşluk ve bilinçsizlik içindeki “Din Günü ne zaman?” diyen o aşırı yalancılar!
13,14O gün, ateşte/cehennemde akılları başlarına getirilir: “Tadın kendi ateşte eriyişinizi! İşte bu, sizin kendisini acele istediğiniz şeydir!”
15-21Şüphesiz Allah'ın koruması altına girmiş kişiler, Rablerinin kendilerine verdiği şeyleri almış olarak bahçelerde ve pınarlardadırlar. Şüphesiz onlar, bundan önce iyilik-güzellik üretenler idiler. Onlar geceleyin pek az uyurlardı. Onlar, seherlerde; berrak zihinle ilk işleri olarak bağışlanma dilerlerdi ve onların mallarında isteyen ve isteyemeyen için bir hak ve hiç tereddütsüz, kesin inanacaklar için, yeryüzünde ve kendi içinizde nice alâmetler/göstergeler vardı. Hâlâ görmüyor musunuz?
22Ve sizin rızkınız/ sizin rızık vereniniz, sizin vaat olunduğunuz şeyler göktedir.
23Öyleyse gök ve yeryüzünün Rabbine kasem olsun ki size edilen o vaat, kesinlikle, tıpkı sizin konuşmanız gibi gerçektir.
10-12Mahvoldu bir sarhoşluk ve bilinçsizlik içindeki “Din Günü ne zaman?” diyen o aşırı yalancılar!
Bu ayetlerde, tutarsız kanaat sahibi olan, hiçbir bilgi ve belgeye dayanmadan inanç sahibi olan aşırı yalancılar kınanarak onlara sonlarının hiç de iyi olmayacağı mesajı verilmektedir.
Ayette mealen "aşırı yalancılar" diye çevirdiğimiz ifadenin orijinali "خرّاص harras" sözcüğüdür. Bu sözcük, aşırı yalancı, bir şeyi iyice araştırmadan, hakikatine ermeden inanç sahibi olan ve iş yapan" demektir. [Lisanü’l Arab, c.3, s. 62, "hrs" mad.]
13,14O gün, ateşte/cehennemde akılları başlarına getirilir: “Tadın kendi ateşte eriyişinizi! İşte bu, sizin kendisini acele istediğiniz şeydir!”
Bu ayetlerde, bir önceki ayet grubunda "bilgi ve belgesiz, yanlış inanan ve yaşayan zavallılar" olarak kınanan kimselerle ilgili bir mahşer sahnesi canlandırılmaktadır. Bu ayetler aynı zamanda 12. ayette konu edilen o aşırı yalancıların "din günü ne zaman?" şeklindeki sorularına da cevap mahiyetindedir: "Tadın kendi fitnenizi! İşte bu, sizin kendisini acele istediğiniz şeydir!"
Ayetteki "kendi fitnenizi" ifadesinden anlaşıldığına göre, bu zavallılar masum insanları hak yoldan çıkarmak için çaba harcamış, işkence yapmış, baskı uygulamışlardır.
* Şüphesiz ki inanan erkek ve kadınları ateşlerde işkence edip sonra da tevbe etmeyenler için cehennem azabı vardır, yangın azabı da onlar içindir. Kesinlikle inanan ve düzeltmeye yönelik işler yapanlar için altından ırmaklar akan cennetler vardır. İşte bu, büyük kurtuluştur. [Büruç/10,11]
Daha evvel birçok kez açıkladığımız gibi, "fitne" sözcüğü "ateşte yakmak" demektir. İnkârcılar, mahşerde bizzat kendi yaptıklarının doğal sonucu ile karşılaşmakta, dünyadayken insanlara ne yapmışlarsa kendilerine de ahirette aynı şey yapılmaktadır.
15-21Şüphesiz Allah'ın koruması altına girmiş kişiler, Rablerinin kendilerine verdiği şeyleri almış olarak bahçelerde ve pınarlardadırlar. Şüphesiz onlar, bundan önce iyilik-güzellik üretenler idiler. Onlar geceleyin pek az uyurlardı. Onlar, seherlerde; berrak zihinle ilk işleri olarak bağışlanma dilerlerdi ve onların mallarında isteyen ve isteyemeyen için bir hak ve hiç tereddütsüz, kesin inanacaklar için, yeryüzünde ve kendi içinizde nice alâmetler/göstergeler vardı. Hâlâ görmüyor musunuz?
22Ve sizin rızkınız/ sizin rızık vereniniz, sizin vaat olunduğunuz şeyler göktedir.
22Ve sizin rızkınız/ sizin rızık vereniniz, sizin vaat olunduğunuz şeyler göktedir.
22Ve sizin rızkınız/sizin rızık vereniniz, sizin vaat olunduğunuz şeyler göktedir. Hâlâ görmüyor musunuz?
Bilinçsiz davrananların kötü akıbete ulaşacakları beyan edildikten sonra, bu ayetlerde de onların karşıtları olan muttakilerin durumu ve nitelikleri sergilenmektedir.
Muttakiler dünyada yaptıkları güzel amellere karşılık cennetlerde ve pınar başlarında safa sürmektedirler.
Rabbimiz bu paragrafta dikkati "muttakilik" sıfatı üzerine çekmiş ve insanları bu sıfatı kazanmaya özendirmiştir.
"Muttaki", takvalı davranan, takva sahibi olan" demektir. Takvâ; iman etmek, şirkten uzak durmak, Allah'ı unutmamak, Allah ve elçilerine boyun eğmek, inkârcılarla mücâdele etmek, bollukta ve darlıkta mallardan bağışta bulunmak, zekât vermek, verilmiş sözleri yerine getirmek, sıkıntılara sabretmek, açgözlü olmamak, ana-babaya iyi davranmak, hiçbir zaman kendini temize çıkarmaya çalışmamak, tövbe etmek, yanlışlarda ısrar etmemek, yaptıklarının affını dilemek, öfkeye sahip olmak, başkalarını bağışlamak, adaletli olmak ve adaleti ayakta tutmaya gayret etmektir.
Bütün bu tariflere dayanarak takvâ'nın "iman ve onun yansıması" olduğu da söylenebilir.
Yukarıdaki nitelikleri taşıyanlara da "Muttaki" denir. Çoğulu, "Muttekûn/muttekîn" formlarıyla ifade edilir. Konu daha evvel A’râf suresinde "Takva" başlığı altında ele alındığından, detayın oradan okunmasını öneriyoruz.
Konumuz olan paragrafta muttakiler şu nitelikleriyle tanıtılmaktadır:
* Onlar, bundan önce Muhsinler [iyilik güzellik üretenler] idiler.
* Onlar geceleyin pek az uyurlardı. Çünkü sosyal görevler, o coğrafyada genellikle gece yapılırdı. Örneğin salat vakitleri (sabah, akşam ve yatsı) gecenin bölümleridir. Ve gece mesaisi gündüze göre daha verimlidir.
* Onlar, seherlerde bağışlanma dilerlerdi. Gece işleri bitince de olası hatalarına da bağışlanma dilerlerdi.
* Onların mallarında isteyen ve mahrum [isteyemeyen] için bir hak vardı.
Muttakiler, Meariç suresinde de "Musallîn [destekçiler]" olarak nitelenmişlerdir:
22Ancak "salâtçılar" [mâlî yönden ve zihinsel açıdan destek olmayı; toplumu aydınlatmayı ilkeleştirmişler] bunun dışındadır.
23Salâtçılar ki salâtlarını [mâlî yönden ve zihinsel açıdan destek olmalarını; toplumu aydınlatmayı] sürdürenlerdir.
24,25Ve salâtçılar, kendi mallarında, isteyen ve istemekten utanan yoksullar için belli bir hak olan kimselerdir.
26Ve salâtçılar, ceza gününü tasdik ederler.
27Ve salâtçılar, Rablerinin azabından korkanlardır.
–28Şüphesiz Rablerinin azabından güvende olunmaz.–
29-31Ve salâtçılar, ırzlarını koruyanlardır. –Ancak eşleri ve sözleşmelerinin sahip oldukları hariçtir. Çünkü onlara yaklaştıklarında kınanmazlar. Artık ötesini isteyenler; işte onlar sınırı aşanların ta kendileridir.–
32Ve salâtçılar, emanetlerine ve ahitlerine riâyet ederler.
33Ve salâtçılar, şâhitliklerini yerine getirirler.
34Ve salâtçılar, salâtları [mâlî yönden ve zihinsel açıdan destek olma; toplumu aydınlatma ilkeleri] üzerine korumacıdırlar.
35İşte bu salâtçılar, cennetlerde ağırlanırlar. [Meariç/22 35]
14Kadınlara, oğullara, kantar kantar yığılmış altın ve gümüşe, salma güzel atlara, etinden ve sütünden yararlanılan hayvanlara ve ekinlere duyulan tutkulu aşırı istek, insanlara süslü/çekici kılındı. Bunlar, basit dünya hayatının kazanımıdır. Ve Allah, varılacak güzel yer Kendi katında olandır.
15-17De ki: "Size bundan daha hayırlı olanı bildireyim mi? Allah'ın koruması altına girmiş; "Rabbimiz! Şüphesiz biz inandık, artık bizim suçlarımızı bağışla ve bizi Ateş'in azabından koru!" diyen, sabreden; direnç gösteren, doğru olan, sürekli saygıda duran, Allah yolunda harcamada bulunan ve seherlerde bağışlanma dileyen kişiler için Rablerinin katında, içinde temelli kalacakları, altından ırmaklar akan cennetler, tertemiz eşler ve Allah'tan hoşnutluk vardır. Ve Allah, kulları en iyi görendir. [Al-i İmran/14- 17]
Kur’an’da gerek muttakiler ve gerekse bu kavramla anlamdaş olan "Ebrar" ile ilgili ayetler (Nebe’/31- 37, Mutaffifin/18- 24), İnsan/5- 22, İnfitar/13, Bakara/177, Tur/17- 20, Mürselat/41- 44, Ali Imran/133- 136, Zümer/73, İsra/26, 27, Rum/38, Hadid/7) insanları iyi kul olmaya yöneltmektedir.
Konumuz olan pasajda geçen "... onların mallarında isteyen ve mahrum [isteyemeyen] için bir hak vardı" cümlesindeki "isteyen" sözcüğü, "ihtiyacını söyleyebilen" demektir. Bu da yoksul olup dilenen kimse anlamındadır.
"Mahrum" u da iki şekilde anlamak mümkündür:
1- Zorunlu olarak isteyemeyen; doğadaki insan dışı, bakıma muhtaç canlılar, çevre: İnsan çevre ve bu canlılar için de hak olduğunu bilmeli ve onların haklarını ödemelidir.
54Yiyiniz ve hayvanlarınızı otlatınız. Şüphesiz akıl sahipleri için bunda nice alâmetler/göstergeler vardır! [Ta Ha/54]
2- İffetinden dolayı isteyemeyen, kimseye derdini açamayan, ihtiyaçlarını gizleyen kimseler:
36Büyükbaş hayvanları da; Biz, onları sizin için Allah'ın varlığının işaretlerinden yaptık. Sizin için onlarda hayır vardır. O nedenle ön ayaklarının biri bağlı hâlde keserken/saf hâlindelerken üzerlerine Allah'ın adını anın. Sonra yanları yere yaslandığı vakit de onlardan yiyin, ihtiyacını gizleyene ve isteyene de yedirin. Böylece Biz, onları kendinize verilen nimetlerin karşılığını ödeyesiniz diye size boyun eğdirdik. [Hacc/36]
272Onları doğru yola getirmek senin boynuna borç değildir, ancak Allah dilediği kimseyi doğru yola getirir. Ve hayırdan harcamada bulunduğunuz şeyler sırf kendiniz içindir. Ve siz yalnızca Allah rızasını gözetmenin dışında harcamada bulunmazsınız. Ve hayırdan ne harcamada bulunursanız, o, size tastamam ödenecektir. Ve siz, haksızlığa uğratılmayacaksınız.
273Allah yolunda harcamanız, yeryüzünde gezip dolaşmaya güç yetiremeyen kendilerini Allah yoluna adamış olan fakirler için olsun. Utangaçlıklarından, bilmeyenler, onları zengin sanırlar. –Sen onları işaretlerinden tanırsın.– Yüzsüzlük ederek insanlardan istemezler. Ve siz, hayırdan neyi harcarsanız, biliniz ki, şüphesiz Allah, onu çok iyi bilendir. [Bakara/272, 273]
Müminler, iffetlerinden dolayı isteyemeyen, kimseye dertlerini açamayan, ihtiyaçlarını gizleyen böylesi kimseleri de arayıp bulmalı ve onların da haklarını vermelidir.
20-22. ayetlerde Rabbimiz, insanların körü körüne inanmamalarını, mutlaka çevrelerindeki ayetleri de dikkate alarak bir kanaat sahibi olmalarını istemektedir. Bilindiği üzere, Kur’an hem afak hem de enfüsteki binlerce ayete, kanıta dikkat çekmektedir. Biz bunları Fussılet suresinde, imkânlar ölçüsünde saymaya çalışmıştık.
Afaktaki [Dış Dünyadaki, Görünen Evrendeki] Ayetler:
Evrenin sürekli genişlemesi, yokluktan yaratılma, evrenin gaz aşaması, gök cisimlerinin mükemmel yörüngeleri, güneşin akıp gitmesi, güneş ve ayın farkı, ayın yörüngesi, gökyüzünün tabakaları, yeryüzünün tabakaları, gökyüzünün korunmuşluğu, göğün geri çevirdikleri, gökyüzünün direksiz yükselişi, dünyanın geoit şekli, dünyanın ve uzayın çapları, dünyanın dönüşü, döndükçe kutupların basıklaşması, aşılayıcı rüzgârlar, yağmurdaki ölçü, suyun çevrimi, kazık şeklindeki dağlar, petrolün oluşumu, solunum ve fotosentez, gökyüzüne yükselmenin zorluğu, bitkilerdeki erkeklik ve dişilik...
Enfüsteki [İnsanın Biyolojik ve Psikolojik Yapısındaki] Ayetler:
Üreme sistemi, sindirim sistemi, dolaşım sistemi, sinir sistemi, bağışıklık sistemi, duyular, eşler halinde yaratılma, meninin bir karışım olduğu, cinsiyetin belirlenmesi, rahim duvarında asılı olma, ceninin bir çiğnemlik et parçası olma durumu, kemiklerin oluşumu ve etle kaplanması, üç karanlıkta yaratılma...
Surenin başında kasemle dikkat çekilen "vaat edilenin kesinlikle doğru olduğu, dinin kesinlikle gerçekleşeceği" hususuna tekrar değinilmektedir. Afak ve enfüsteki tüm ayetler, kıyameti, yeniden dirilmeyi ispat etmektedir:
33Ve ölü toprak, duyarsız topluma bir delildir. Biz ona hayat verdik ve ondan taneler çıkardık da ondan yeyip duruyorlar. [Ya Sin/33]
39Şüphesiz senin yeryüzünü boynu bükük görüp de Bizim onun üzerine suyu indirdiğimiz zaman, onun titreşmesi ve kabarması da O'nun alâmetlerinden/göstergelerindendir. Şüphesiz ki ona hayat veren, kesinlikle ölüleri de diriltir. Şüphesiz O, her şeye gücü yetendir. [Fussılet/39]
Ayetteki "Ve sizin rızkınız/sizin rızk vereniniz, sizin vaat olunduğunuz şeyler göktedir" ifadesiyle göklerden gelen buluta, yağmura dikkat çekilmiştir. Eğer sema olmasaydı, yeryüzünde yenilecek, içilecek, teneffüs edilecek şeylerin hiç birisi olmazdı. Dolayısıyla yaşam da olmazdı. Vaat edilen şey ile de cennet kastedilmiştir.
Ayetteki "رزقكم rızkuküm [rızkınız]" sözcüğünü, İbn Muhaysın ve Mücahid 58. ayetteki gibi " رزّاقكمrazzakuküm [rızık vereniniz] şeklinde okumuşlardır. [Kurtubi; el-Camiu li Ahkami’l Kur’an]
Sözcüğün "رزّاقكم razzaguküm" kıraatine göre görünürde sanki Rızık veren Allah’ın gökte olduğu şeklinde bir anlam ortaya çıkar. Bu tarz ifadeler Mülk/16, 17, En’am/3, Bakara/144, Hacc/15. ayetlerde de geçmektedir. Allah’ın mekândan münezzeh olduğuna dair aklen ve naklen sayısız kanıt mevcut olduğuna göre, bu ifadenin tevili gerekmektedir.
1- Bu ifade Arap örfüne göredir. Zira Araplar Allah’ın gökte olduğuna inanırlardı. Bu nedenle onlara nankörlük etmemeleri, eğer ederlerse inandıkları Allah’ın kendilerini cezalandıracağı uyarısı yapılmıştır.
2- Bu ifadedeki "sema" sözcüğü ile evrenin yani yaratıkların ötesi, "en üst nokta" kastedilmiştir. Zira insan, fıtraten, Allah'ı düşünürken gökyüzüne bakar. Nitekim dua edilirken eller havaya doğru kaldırılır. Kişi, sıkıntıya düştüğünde yüzünü semaya çevirerek Allah'a yalvarır. Örfte de olağan dışı olaylar için "gökten düştü" tabiri kullanılır. Allah’tan gelen kitaplara da "Semavi kitaplar" denilir. Demek oluyor ki, insan ne zaman Allah'ı düşünecek olsa, doğasından gelen bir güdüyle yere değil, göğe bakmaktadır.
23Öyleyse gök ve yeryüzünün Rabbine kasem olsun ki size edilen o vaat, kesinlikle, tıpkı sizin konuşmanız gibi gerçektir.
Afak ve enfüsteki ayetlere dikkat edilmesi gerektiği vurgulandıktan sonra, Rabbimizin tüm evrene koyduğu plan ve programa, düzen ve intizama dikkat eden herkesin kıyametin hak olduğunu anlayabileceği vurgulanmaktadır. Bu ayet, surenin giriş ayetlerinin bir açılımıdır.
Ayette Allah’ın gök ve yeryüzünün tek rabbi olması gerçeğine dikkat çekildiğine göre, "rabb" sözcüğünün ne anlama geldiğinin tam olarak hatırlanılmasında yarar vardır. "Rabb", "terbiye edip eğiten, yarattıklarını belirli bir programa göre uygun olarak bir takım hedeflere götüren, tekâmülü [gelişmeyi] programlayıp yöneten" demektir. Bu durumda, yer ve göklerdeki plan ve programı, evrenin işleyişini sağlayan sistemleri iyi gözlemleyen herkes mutlaka kıyametin kopacağı gerçeğine ulaşır.*
*İşte Kuran, Zariyat Suresi
Yorumlar - Yorum Yaz