22.Yüzler var ki, o gün apaydınlıktır; 23.Rablerine nazar edicidirler; Rabblerinden nimet beklemektedirler.
24.Ve yüzler de var ki, o gün asıktırlar; 25.zannederler ki kendilerine “Belkıran” yapılıyor.
26-30.Kesinlikle onların düşündüğü gibi değil! Köprücük kemiklerine dayandığı, “Çare bulan kimdir!” denildiği ve can çekişen kişi bunun o ayrılık anı olduğunu anladığı ve bacak bacağa dolaştığı zaman; işte o gün sürülüp götürülmek, sadece Rabbinedir. (Kıyâmet: 22–30)

Vefât süreci, Kıyâmet Sûresinde şöyle bildirilmiştir:


13.O gün, o insan, önden yolladığı şeyler ve geriye bıraktığı şeyler ile haberdar edilir. 14,15.Aslında insan, tüm mazeretlerini koysa da bile/tüm perdelerini koysa da bile kendi aleyhine iyi bir gözetmendir: “16.Onu çabuklaştırman için dilini ona hareket ettirme! 17.Kuşkusuz yaptıklarının-yapmadıklarının birleştirilmesi ve toplanması yalnızca Bizim üzerimizedir. 18.O hâlde Biz yaptıklarını-yapmadıklarını topladığımız zaman sen onun toplanmasını izle! 19.Sonra, yaptıklarının-yapmadıklarının beyanı; kanıtlarıyla ortaya konması da sadece Bizim üzerimizedir.” (Kıyâmet: 13–19) *

Bilim insanları yaşam ve klinik ölüm arasında üçüncü bir evre olduğunu, ölüm ve ölümden hemen önce yaşanan sürecin birbirinden farklı olduğunu ortaya koymuşlardır. Araştırmaya konu olan bu sürecin, insanın kalbinin durması ve beyin fonksiyonlarının yitirmesiyle klinik ölümün gerçekleştiği, ancak tüm hücrelerin canlı kaldığı durum şeklinde açıklanmıştır.

Bu konudaki bilimsel açıklamalar yakın zamanlarda yapılmıştır. Ancak Allah, insanlara yaşam ile ölüm arasında farklı bir süreç deneyimleyeceğini asırlarca önce Kur'an'da duyurmuştur.

“Vefât” ve “Ölüm”ün birbirinden ayrı süreçler olduğu konusunun açıklığa kavuştuğunu düşünüyoruz. Kur'an'ın mucizesine tanık olmak için artık bilimsel çalışmaları sunabiliriz:

1-YAŞAM İLE ÖLÜM ARASINDA ÜÇÜNCÜ BİR EVRE VAR

Ölümden Sonra Dirilme Üniversitesi
Tıbben ölü olarak kabul edilmiş insanları, öldükten sonra yeniden yaşama dönmeleriyle ilgili olayları araştırmak amacıyla, Pennsylvania Üniversitesi’nde "Diriliş Bilimi Merkezi" adıyla bir klinik açıldı. Tıp biliminde çok yeni olduğu belirtilen bu klinik, "tıbben öldükten sonra yaşama dönme" konusunda, National Geographic’in TV kanalında "Ölümden Geri Döndüm" isimli belgeselde ele alındı. Pennsylvania Üniversitesi’nde açılan "Diriliş Bilim Merkezi" araştırma görevlisi Dr. Benjamin Abella, konuyla ilgili şu açıklamaları yaptı:

Üçüncü evre
Klinik ölüm litreratürde, kalbin durması ve beynin fonksiyonlarını yitirmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Ancak son yapılan araştırmalarda “ölümle yaşam arasında” üçüncü bir evrenin varlığını ortaya koymaktadır.

Araştırmacılar bu evrenin, insanın kalbinin durması ve beyninin fonksiyonlarını yitirmesiyle klinik ölümün gerçekleştiğini, ancak neredeyse tüm hücrelerin canlı kaldığı durum şeklinde tarif edilebilir olduğunu söylediler."

https://abcnews.go.com/Health/story?id=4179894&page=1

2- ÖLÜM ANINDA BEYİN FONKSİYONLARI ARTIYOR. (13.08.2013)

Amerikalı bilim insanları ölüm döşeğinde yaşanan "beyaz bir ışık gördüm" sözünün arkasında ne olduğunu araştırdı. Sonuç ise dikkat çekici... Bilim insanları ölüm anında beyin fonksiyonlarının arttığını tespit etti.

Ölümden dönen, hatta kalbi durduktan sonra müdahaleyle yeniden hayata döndürülen insanlar, yaşadıklarını genellikle "Tüm hayatım film şeridi gibi gözümün önünden geçti", "Beyaz bir ışık gördüm", "Ruhumun bedenimden çıktığını hissetim", gibi sözlerle anlatıyor. Bugüne kadar bu sözler, modern tıpla açıklanamıyordu, ancak Amerika Birleşik Devletleri Michigan Üniversitesi'nde yapılan son bir araştırma ölümün eşiğine gelenlerin yaşadıklarına ışık tutucak nitelikte.

Amerikalı bilim insanlarına göre tüm bu olup bitenin nedeni beyin aktiviteleri... Daha önce kalbin aniden durmasının ardından kan ve oksijen gitmemesi sonucu beynin de faaliyetlerinin durduğuna inanılıyordu. Yapılan bu son araştırmada, aksine ölüm anında beyinin faaliyetlerinin arttığı tespit edildi, hatta beyin aktivitelerinin ölüm anında kişinin uyanık olduğu andan bile daha yoğun olduğu sonucuna varıldı.

Ölüm anında beyinin farklı bölümleri arasındaki iletişimin de yoğunlaştığı görüldü. Kalbi bir an için duran insanların yaşadıkları ve gördükleri, ölümden sonra yaşama değil, artan bu beyin fonksiyonlarına bağlanıyor. Michigan Üniversitesi'ndeki araştırmada 9 fare kalpleri durduktan sonra 30 saniye incelemeye alınılarak bu sonuçlara varıldı.

Amerikalı bilim insanları şimdi farelerin ardından insanlar üzerinde de araştırma yapmaya hazırlanıyor.

https://www.ntv.com.tr/turkiye/olum-aninda-beyin-fonksiyonlari-artiyor,3u1m6Tx5GEaYPqvqDMraMQ

3-BİLİM AÇIKLIYOR: ÖLDÜKTEN SONRA BEYNİMİZDE NELER DÖNÜYOR?

Uzun ve karanlık bir tünelin sonundaki beyaz ışık ya da sevdiklerimizle ele ele yürüdüğümüz büyük bir bahçe… Ölünce neler düşünüyoruz, beynimizde neler oluyor? Bu konuda birkaç bilimsel varsayım bulunuyor.

Hepimiz hayatın bir parçası ve zincirin son halkası olarak bir gün ölüyoruz. Fakat bu aşamada yaşadıklarımız, düşündüklerimiz ve beynimizde gerçekleşen şeyler büyük bir sır. Bilim insanları anılarımızın, ölmeden önce beynimiz tarafından gizemli bir şekilde hatırlatılabileceğini söylüyorlar.

2013 yılında Michigan Üniversitesi'ndeki araştırmacılar tarafından yapılan bir çalışamaya göre, meydana gelen klinik ölümlerden sonra beyin aktivitelerinin arttığı tespit edildi. Hayvanlar üzerinde yapılan gözlemlerde, hayattayken çalışan beynin öldükten sonra daha çok elektriksel aktivite gerçekleştirdiği anlaşıldı. Araştırma ekibi, ölümden sonra hayvanlarda ve insanlarda, beynin bilinç ve sinirsel korelasyonu tanımlamaya çalıştığını belirtiyor.

Fareler üzerinde yapılan testler sırasında, kalp krizi geçiren örneklerin, ölümden sonraki 30 saniye içinde yüksek oranda senkronize edilmiş beyin aktivitesi gösterdiler.

Halbuki kan akışı durduktan sonra beynin çalışmaması gerekir:
Bu tespitler, bilim dünyasında hakim bir görüş olan, kan akışı durduktan sonra beynin çalışmaması prensibini çürütüyor. Anlaşılan o ki beyne giden kan içinde bulunan oksijen ve glikoz, beynin bilgi işleme faaliyetini bir süre daha devam ettirmesini sağlıyor.

Ölüme çok yaklaşmış ve son anda hayata tutunmuş kişilerin aktardıkları tecrübeleri bilirsiniz. Uzun bir tünelde görünen beyaz ışık, sevdikleriyle el ele olmak, hayatı film şeridi gibi önünden geçmek… Tüm bu belirtiler, oksijenden yoksun kalmak üzere olan beynin gösterdiği tepkiler olabilir.

Diğer taraftan dakikalarca hatta saatlerce kalbi çalışmadıktan sonra hayata döndürülen insanlar var. İşte bu konuda çalışmalar yapan bilim insanı Sam Parnia, 2014 yılında ölüme yakın olan deneyimleri mercek altına aldı. Son anda hayata tutunmayı başaran 100’ün üzerinde insanın katıldığı araştırma sürecinde, bu kişilerin % 46’sının parlak beyaz ışıklar ve ailelerini gördükleri öğrenildi. Herkesin hatıraları ve hayatına giren kişileri farklı olsa da ortak bir noktalar var.

Araştırmaya katılan 2 kişinin, ölümden sonra gerçekleşenleri hatırladıkları anlaşıldı: 
Normal şartlarda klinik ölümden sonra olanları hatırlamak imkansızdır. Ancak ilgi çekici bir şekilde, araştırmaya dahil olan iki hastanın öldükten sonra gerçekleşen olayları hatırladıkları belirtildi. 

Araştırmasıyla ilgili verdiği bir demeçte Parnia, "Kalp atışı kesildiğinde beynin işlev göremeyeceğini biliyoruz, ancak bu vakalarda farkındalık, kalp atışı durduktan sonraki 3 dakikaya kadar devam etmiş gözüküyor” açıklamasında bulundu. Bunun için standart süre ise 20 ila 30 saniye arasında. 

Parnia, ölümden sonra neler olduğunu hatırlayan hastaların, muhtemelen bilişsel bir illüzyondur gördüklerini düşünüyor. Bu yanılsamanın temel nedeni olarak, ölüm esnasında kişinin fiziksel strese karşı ürettiği nörolojik cevapları gösteriyor. Bir başka deyişle yaşama dönen insanlar, öldükleri andan kısa bir süre sonrasına kadar bilişsel olarak yaşamaya devam ediyorlar.

Hayat perdesi kapandıktan sonra bilincimizin, fiziksel olarak tepki veremeyen bedenimiz yüzünden strese girip en çok arzuladığımız şeyleri göstermesi bilim insanlarına göre doğal. Fakat tam olarak nelerin yaşandığı mevcut yöntemlerle ya da tecrübeleri dinleyerek kanıtlanamıyor. 

https://www.webtekno.com/bilim-acikliyor-oldukten-sonra-beynimizde-neler-donuyor-h38456.html

4-ÖLDÜKTEN SONRA 10 DAKİKA KADAR BEYİN AKTİVİTESİ
14 Mart 2017

Doktorlar Bir Hastanın Öldükten Sonra 10 Dakika Kadar Beyin Aktivitesinin Neden Devam Ettiğini Açıklayamıyorlar!

Kanada’da bulunan Western Ontario Üniversitesi’ndeki doktorlar, klinik olarak öldüğü ilân edilen bir hastanın beyin aktivitesinin yaklaşık 10 dakika kadar devam ettiğinin yer aldığı sıradışı durumu anlatan bir makale yayınladılar.

Bir kişinin öldüğünü ilân etmenin en bilindik, olağan olan yolu, beynin elektrik sinyallerini proses edip etmediğini ölçen EEG okuması’dır. Eğer bu proses yoksa, kişi nefes alıyor bile olsa, “klinik olarak ölü” ilân edilir. Ancak bu vakada, bu kişinin kalp atışı durmuş ve beyinde bir kan akışı olmamasına rağmen, beyin bir süreliğine delta dalgası patlamaları göstermiştir.

Bu durum, bilim insanlarının hayat desteklerinden çıkarılmış dört terminal hastanın beyin aktivitesini incelediğinde gerçekleşmiştir. Kalpleri duran üç hastanın beyin sinyalleri de durur, ancak bir hasta, çok derin uykudaki bir insanda gördüğünüz “delta dalgaları” olarak adlandırılan sinyalleri yaymaya başlar ve bu 10 buçuk dakika kadar devam eder. Araştırma ekibi, tüm ekipmanlarını tekrar tekrar test edip, ekipman ve cihazlarının arızalı olmadığından emin olurlar. Gerçekleşen bu olay hakkında hiçbir açıklama yapamazlar…

Bu konuda yazılan makalede şöyle denmekte: “Uzun süreli bir dolaşım kaybından sonra bu EEG [beyin] faaliyeti için fizyolojik bir temel oluşturmak oldukça zordur.”

Araştırmacılar bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerektiğini dile getirmekteler. Bu durumun başkalarında da gerçekleşmiş olması ve üzeri de çalışma yapılmamamış olma olasılığı da vardır.

Bu olağandışı gözlem, bir anomaliyi değil de bir kuralı kanıtlarsa, böyle bir bulgu, organ bağışları ve bizim “ölü” diye kastettiğimiz kavram için de önemli olabilir.

Çeviren: Aylin Er

http://bigthink.com/paul-ratner/doctors-cannot-explain-why-a-patient-had-brain-activity-for-10-minutes-after-death?utm_campaign=Echobox&utm_medium=Social&utm_source=Twitter#link_time=1489340214

5-AMERİKALI DOKTORDAN ÖLÜMLE İLGİLİ ÜRKÜTEN AÇIKLAMA!
17.06.2018

ABD'de Langone Tıp Fakültesi Yoğun Bakım ve Reanimasyon Bölümü Başkanı Dr. Sam Parnia ölümden sonra beynin çalışmaya devam ettiğini söyledi

Ölümden sonra hayat var mı? sorusunu gündeme getiren olay Kanada'da yaşanmıştı. Böylece doktorlar, insanların beyinlerinin klinik olarak öldükten sonra da çalışmaya devam edebileceğine dair bilimsel kanıtlar bulmuştu.

Açıklanamayan vakada, hastanın ölmesinden sonra beyin aktivitesi 10 dakika boyunca kaydedilmişti.

Böylece doktorlar, insanların beyinlerinin klinik olarak öldükten sonra da çalışmaya devam edebileceğine dair bilimsel kanıtlar bulmuştu.

Ölümden sonra beynin çalıştığını iddia eden bir diğer bilgi de Daily Mail'de yer alan habere göre; ABD'de Langone Tıp Fakültesi Yoğun Bakım ve Reanimasyon Bölümü Başkanı Dr. Sam Parnia'dan geldi. Dr. Parnia'ya göre ölümden sonra beyin çalışmaya devam ediyor. Dr. Parnia, "Beyin öldükten sonra da çalışmaya devam ediyor, insanlar öldüklerinin farkında oluyorlar" açıklamasında bulundu.


Bir kişinin bilincinin öldükten sonra da devam ettiğini keşfeden uzmanlar, kalbi duran yani teknik olarak ölen sonra yeniden canlandırılan 330 hastadan 140'ı üzerinde bir araştırma gerçekleştirdi.

Araştırmaya göre; bu kişilerin yüzde 39'unun kalbi durduktan sonra bilinçlerinin bir dereceye kadar açık olduğu belirtildi. Kalp durduğunda beyne kan gitmiyor ve beyin sapı refleksleri de ortadan kalkıyor. Beynin korteks adı verilen, şuurdan ve beş duyu ile elde edilen bilgilerin işlenmesinden sorumlu olan kısmı da kalp durduktan sonraki 2-20 saniye hiçbir aktivite göstermiyor yani beyin dalgaları ortadan kalkıyor. Beyin hücrelerinde ölümle sonuçlanacak olan bir dizi değişiklikler başlıyor ama beynin tamamen ölmesi kalp durduktan birkaç saat sonra gerçekleşiyor.

13.11.2018 tarihli erişim: 

https://www.haberturk.com/abd-li-doktordan-olumle-ilgili-urkuten-aciklama-oldukten-10-dakika-sonra-2018920/11

Kıyâmet suresi 13–19 ayetlerinin çevirisinde de hata yapılmaktadır. Bu nedenle ayetlerin tahlilinin yapılmasında yarar vardır.

13.O gün, o insan, önden yolladığı şeyler ve geriye bıraktığı şeyler ile haberdar edilir. 14,15.Aslında insan, tüm mazeretlerini koysa da bile/tüm perdelerini koysa da bile kendi aleyhine iyi bir gözetmendir: “16.Onu çabuklaştırman için dilini ona hareket ettirme! 17.Kuşkusuz yaptıklarının-yapmadıklarının birleştirilmesi ve toplanması yalnızca Bizim üzerimizedir. 18.O hâlde Biz yaptıklarını-yapmadıklarını topladığımız zaman sen onun toplanmasını izle! 19.Sonra, yaptıklarının-yapmadıklarının beyanı; kanıtlarıyla ortaya konması da sadece Bizim üzerimizedir.” (Kıyâmet: 13–19)

13.O gün, o insan, önden yolladığı şeyler ve geriye bıraktığı şeyler ile haberdar edilir.

O gün,
“اليوم   Yevm” sözcüğü Kur’an’da sadece “gün” anlamında değil, “evre, devre, etap” anlamlarında da kullanılmıştır. Bu sözcükler Kur’an’da bazen kısa bir “an”ı, bazen de uzun “yıllar”ı işaret etmektedir. Meselâ; Rahman suresinin 29. ayetinde “an” anlamındaki “yevm” sözcüğü, Hud suresinin 7, Fussılet suresinin 9 ve 10. ayetlerinde “uzun yıllar” anlamına gelmektedir.

Bize göre bu ayetlerdeki “o gün”, yukarıdaki olayların meydana geldiği ve inançsızların “Kaçacak yer neresi!” diyerek âdeta kaçacak delik aradığı, yani gözün fal taşı gibi açıldığı, Ay’ın tutulduğu, Güneş ve Ay’ın birleştiği gündür, ölüm anıdır.

İşte “o son an”da, insanın yaratılışta içine yerleştirilmiş biyolojik “çip”ler [hafıza işlevini gören sinir hücreleri] görev başına gelip kayıttaki bilgileri insanın görüşüne arz ederler. İnsan artık vicdanıyla baş başa kalmış ve yaptıklarının azabını vicdanında duymaya başlamıştır. Böylece insanın kendi aleyhine hem tanık hem de ihbarcı olacağı dönem o ölüm anıyla başlamıştır.

Tabiî ki bu süreç ahirette de devam edecektir:
1-5.Gök çatladığı zaman, yıldızlar dökülüp dağıldığı zaman, denizler yarılıp akıtıldığı zaman, kabirler altüst edildiği zaman; kişi, önünden gönderdiği ve geri bıraktığı şeyleri öğrenmiştir.(İnfitar/ 5)

6.Artık Allah, onların hepsini dirilteceği gün yaptıkları şeyleri kendilerine haber verecektir. Allah onların yaptıkları şeyleri bir bir saymıştır, onlar ise unutmuşlardır. Ve Allah, her şeye en iyi şâhittir. (Mücadele/ 6)

12.Şüphesiz ki ölüleri ancak Biz diriltiriz Biz. Onların önceden yapıp gönderdiklerini ve eserlerini de yazarız. Zaten Biz her şeyi bir “apaçık önderde/ Kur’ân’da” sayıp tesbit etmişizdir. (Ya Sin/ 12)

Hafıza hücrelerinin görev başına geleceği ve kişinin yaptıklarını eksiksiz olarak bildireceğine dair görüşümüz, bilimsel araştırmalardan da destek almış durumdadır. Dr. Pınar Uysal Onganer, 11 Şubat 2006 tarihli Cumhuriyet gazetesinin Bilim Teknik ekinde yer alan makalesinde şunları söylemektedir:
“… Kaliforniya’da bulunan Salk Enstitüsü Biyoloji Bölümü nörobiyologları [sinir biyologları], “Neuron” dergisinde konu ile ilgili bulgularını yayınladılar. Yaptıkları deneysel çalışmaları ile, unuttuğumuzu sandığımız için şemsiye almadığımıza inandığımız hâlde, aslında beynimizin hatırladığını kanıtladılar… Dr. Thomas D. Albrigt ve ekibi, maymunların beyinlerinde neler olduğunu anlamak için ‘İnferior Temporal Korteks’teki [İTK] sinir hücreleri sinyallerini incelemişler. İTK, beynin ‘görsel tanıma’ ve hatırlamadan sorumlu alanıdır. Elektriksel olarak bu bölgenin uyarılmasının, geçmişte yaşanan olaylara ait görsel halisinasyonlara neden olduğu gösterilmiştir. Ayrıca İTK’nın görsel hafızanın depolanması ve gerektiğinde çağırılmasında rolü olduğu düşünülmektedir.”

Yine,  bir bilimsel gelişme daha:
ABD’deki Michigan Üniversitesi’nde yapılan araştırmada, ölüm anında beyin dalgalarında yüksek seviyede aktivite gözlendi. Araştırmacılar bu dalgaların insan beyninde algılama düzeyinin artmasına neden olabileceğini düşünüyor.

Surge of neurophysiological coherence andconnectivity in the dying brain Jimo Borjigin a, b, c, 1, 2, Un Cheol Leed, 1, Tiecheng Liua, Dinesh Pald, Sean Huffa, Daniel Klarrd, Jennifer Slobodaa, Jason Hernandeza, Michael M. Wang a, b, c, e, and George A. Mashour c, d Departments of a Molecular and Integrative Physiology, bNeurology, and d Anesthesiology, and c Neuroscience Graduate Program, University of Michigan, Ann Arbor, MI 48109; and e Veterans Administration, Ann Arbor, MI 48105 Edited by Solomon H. Snyder, The Johns Hopkins University School of Medicine, Baltimore, MD, and approved July 9, 2013 (received for review May 2, 2013)  (www.pnas.org/cgi/doi/10.1073/pnas.1308285110 PNAS)

Ayette geçen “önden yolladığı ve geriye bıraktığı şeyler” ifadesi, gerek sözcüklerin anlamları ve gerekse cümlenin yapısı bakımından değişik manalar içeren oldukça kapsamlı bir ifadedir. Bizce bu cümlenin ifade ettiği bütün anlamlar doğrudur ve hepsi benimsenmelidir. Bizim yaptığımız sıralamaya göre ilk iki anlam şunlardır:

Birinci anlam: İnsan, yaptıkları yanında, yapması gerekmesine rağmen yapmadıkları ile de bilgilendirilir.

İkinci anlam: İnsan, o ana kadar yaptığı iyi ve kötü bütün amellerinden; ölümden sonra etkileneceği, yani işlediğinden dolayı sorumlusu sayılacağı tüm işlerden haberdar edilir.


13.Onlar, elbette kendi yüklerini ve kendi yükleriyle birlikte nice yükleri de taşıyacaklar. Ve uydurup durdukları şeylerden kıyâmet günü kesinlikle sorgulanacaklardır. (Ankebut/ 13)

85.Kim hayır ve iyiliklere aracı olmakla yardımcı olursa, bundan kendisine bir pay vardır. Kim de kötülüğe delil olmak ve yardım etmekle veya kötülük çığırını açmakla yardımda bulunursa, ondan kendisine bir günah payı vardır. Allah her şeye güç yetirendir. (Nisa/ 85)

24,25.Ve onlara: “Rabbiniz ne indirdi?” denildiği zaman, onlar, kıyâmet günü, kendi günahlarını tam olarak yüklenmek ve bilgisizlikleri yüzünden saptırmakta oldukları kimselerin günahlarından bir kısmını da yüklenmeleri için, “Öncekilerin efsaneleri” dediler. Dikkat edin, yüklendikleri şey ne kötüdür! (Nahl/ 25)

14,15.Aslında insan, tüm mazeretlerini koysa da bile/tüm perdelerini koysa da bile kendi aleyhine iyi bir gözetmendir:

14. ayet, o gün insanın haberdar edilmesinin beyindeki hafıza hücreleri ile olacağına dair yukarıda söylenilenlerin tasdiki mahiyetindedir. İnsana yaptıklarının ve yapmadıklarının bir başkası tarafından haber verilmesine, hatırlatılmasına gerek yoktur. Çünkü o, kendi aleyhine iyi bir gözetmendir. Kendi içine konulmuş olan “hafaza melekleri [hafıza hücreleri, hafıza melekesi]” sayesinde yapıp yapmadıklarını gözlerinin önünde oynayan bir film gibi seyreder, pişmanlık duyar, vicdan azabı çeker.

Bütün bu olaylar [haberdar edilme ve mazeret ileri sürme], kıyamet gününün birinci aşaması olan ölüm anında gerçekleşmektedir.


Çünkü kıyametin ikinci aşaması olan ahirette kişinin kendi aleyhine tanıklığı söz konusudur ve bu aşamada herhangi bir mazeret ileri sürülmesine izin verilmeyecektir:


36.Kendilerine izin de verilmez ki, özür dilesinler. (Mürselât/ 36)

13,14.Ve her insanın kendi yaptıklarının karşılıklarını, ayrılmayacak şekilde boynuna doladık. Ve Biz, kıyâmet günü açılmış bulacağı kitabı onun için çıkarırız: “Oku kendi kitabını! Bugün kendi zatın, kendine karşı hesap sorucu olarak sana o yeter!”(İsra/ 13, 14)

24.O gün onların dilleri, elleri ve ayakları, yapmış oldukları işlere kendi aleyhlerinde şâhitlik edecektir. (Nur/ 24) 

65.Bugün Biz, onların ağızlarının üzerine mühür vururuz; Bize elleri konuşur, ayakları da kazandıkları şeylere şâhitlik eder. (Ya Sin/ 65)

İnsanın yaptıkları ve yapmadıkları için öne süreceği mazeretler ifade edilirken 15. ayette kullanılan sözcük ilginçtir: “معاذير   Meâzîr”. Bu sözcük, “mazeret” sözcüğünün çoğulu olan “meâzir” sözcüğünün çoğuludur. “Meâzîr” sözcüğü, farklı yazılmak ve okunmak suretiyle “meâzir” sözcüğünden ayrılmakta ve çoğulun çoğulu anlamında bir niteleme ifade etmektedir.[5]

Bu durumda ayet, “mazeretler üstüne mazeretler gösterse de”, “ne kadar mazereti varsa hepsini ortaya koysa da” anlamına gelmektedir.
“Meâzir” sözcüğü, Yemen Arapçasında “perdeler” anlamına gelmektedir.[6] Bu anlam dikkate alındığında ise ayetten “Yaptıklarına, yapmadıklarına ne kadar çok perde çekmeye çalışırsa çalışsın, yine de hepsi aklına, gözlerinin önüne gelecektir. Fırsatı kaçırdığından dolayı mutlaka kendi kendini yerecek, vicdan azabı çekecektir” şeklinde bir anlam ortaya çıkar.

16. “Onu çabuklaştırman için dilini ona hareket ettirme! 17.Kuşkusuz yaptıklarının-yapmadıklarının birleştirilmesi ve toplanması yalnızca Bizim üzerimizedir. 18.O hâlde Biz yaptıklarını-yapmadıklarını topladığımız zaman sen onun toplanmasını izle! 19.Sonra, yaptıklarının-yapmadıklarının beyanı; kanıtlarıyla ortaya konması da sadece Bizim üzerimizedir.”

Bu ayet grubunun surenin kendi söz akışı içinde değerlendirilmesi gerekirken, aşağıda verdiğimiz İbn-i Abbas rivayeti doğrultusunda değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler sonucunda, en azından parantez içine alınması gereken ilâvelerin maalesef ayetlerin asıl metninde varmış gibi gösterildiği meal ve tefsirler ortaya çıkmıştır. Allah’ın mesajı üzerine rivayet tozlarının serpildiği bu meal ve tefsirlerde ayetler anlamları yüz seksen derece döndürülerek aktarılmış ve böylece İslâm’ın yozlaştırılması yolunda işlenen büyük cinayetler için uygun ortam hazırlanmıştır.

İşin aslının daha iyi anlaşılması ve konunun önemi dolayısıyla, önce bu meşhur rivayeti herkesin ulaşabileceği bir kaynaktan aktarmakta yarar görüyoruz:

1. [852]- İbnu Abbâs [radıyallahu anhümâ], “Ey Muhammed! Cebrail sana Kur’ân okurken, unutmamak için acele edip onunla beraber söyleme [sadece dinle]” (Kıyamet 16) mealindeki ayet hakkında şu açıklamayı yaptı: “Hz. Peygamber [aleyhissalâtu vesselâm] vahiy geldiği zaman büyük bir şiddet [ve ağırlık] hissederdi. Bunun tesiriyle dudaklarını kımıldatırdı. Bunun üzerine şu ayet indi [meâlen]: “[Ey Muhammed, Cebrail sana Kur’an okurken acele edip onunla berâber söyleme [sadece dinle]. Onu toplamak ve okutmak bize aittir.” (Kıyamet 16)

İbnu Abbas devamla der ki: “Ayette geçen جمعه  “onun toplanması” tabirinden murad, “[yeni nâzil olan] âyetin Hz. Peygamber [aleyhissalâtu vesselâm]’in kalbinde toplanması, yerleşmesi, sonra da Hz. Peygamber [aleyhissalâtu vesselâm] tarafından okunmasıdır.” “Biz vahyi okuduğumuz zaman, sen onun kıraatine uy” (18. ayet) ayetinde de, “Dinle ve sus, sonra onu sana biz okuturuz” denmektedir.

Bu vahiyden sonra, Cibril [aleyhisselam] vahiyle gelince, sadece dinlerdi. Cibril gidince yeni gelen vahyi, kendisine nasıl okunmuş ise, öylece okurdu.”[7]

Şimdi de, bu rivayetin etkisiyle hazırlanmış ve daha sonra yüzlerce senedir din bilginlerince taklit edilmiş olan Razi’nin “Tefsir-i Kebir”ine ya da diğer adıyla “Mefatihü’l-Gayb” adlı eserinden bu pasajın açıklamasına bakalım:

“Ezber Gayretiyle Dilini Kımıldatma
“Kur’ân’ı çabucak ezberlemek tasasına düşüp dilini kıpırdatıp durman gerekmez” (Kıyame, 16)

Bu ifadeyle ilgili birkaç mesele vardır:
Birinci Mesele
Rafizî’lerin eskilerinden bir grup kimse, Kur’ân’ın tağyir ve tebdil edilip ona bir takım ilaveler yapıldığını, eksiltmelerde bulunulduğunu iddia etmiş ve bu görüşlerine delil olarak da bu ayet ile önceki ayet arasında hiçbir münasebetin olmamasını zikretmişlerdir. Onların düşüncesine göre, şayet bu tertip Allah katından olsaydı, durum böyle olmazdı.

Önceki Ayetle Münasebet
Bilesin ki, buradaki münasebet muhtelif vecihlerde olabilir:
1- Burada nehyedilen aceleciliğin, ancak, bu ayetlerin nüzulü sırasında kendisine arız olmuş olması, bu sebeple de pek yerinde olarak, acele etmeden tam bu sırada men edilmiş, böylece de ona “Kur’ân’ı çarçabuk ezberlemek tasasına düşüp dilini kıpırdatıp durman gerekmez” denilmiş olması muhtemeldir. Bu tıpkı şuna benzer: Hoca öğrencisine ders anlatırken, talebesi sağa sola döner. Bunun üzerine de hoca ona, tam bu dersin arasında, “Sağa sola dönme!” der, sonra da yeniden dersine döner. İşte anlatılan bu ders, onun ortasında söylenen bu söz ile beraber nakledilse, sebebini bilmeyen kimse, “Bu sözün bu dersin ortasında vaki olmuş olması uygunsuzdur” der. Ama hadiseyi bilen kimse, bu ifadenin, tertibinin yerinde ve uygun olduğunu bilir.


2- Allah Teâlâ kâfirler hakkında, onların dünya saadetini sevdiklerini nakletmiştir. Ki bu da, ‘Fakat insan, önündeki [o kıyameti] yalanlamak ister” (Kıyame, 5) ayetidir. Daha sonra da Cenâb-ı Hak, dini konular da dâhil, acele etmenin mutlak anlamda kınanmış bir şey olduğunu belirtir ve “Onu acele [kavrayıp ezber] etmen için, dilini onunla depretme…” buyurur. Bundan sonraki ayette de, “Yok yok, siz çarçabuk geçen [bu dünyayı] seversiniz…” (Kıyame, 20) der.


3- Cenâb-ı Hak, ‘Daha doğrusu insan [bizzat] kendisine karşı bir şahittir. Velev ki o, [bütün] mazeretlerini [meydana] atmış olsun” (Kıyame, 14-15) buyurmuştur. İşte burada Hz. Peygamber (s.a.s), Cebrail (a.s) ile birlikte okurlarken, acele etmek istemişti. Hz. Peygamber, (s.a.s), unuturum endişesiyle bu şekilde hareket ediyordu. Böylece, kendisine, “Sen böyle bir mazeretle yola çıktın. Ne var ki sen, ezberleme ve hatırda tutmanın, ancak, Allah’ın tevfik ve inayeti, yardımı ile olacağını biliyorsun. O halde şimdi, bu aceleciliği bırak da Allah’ın hidayet ve tevfikine güven” denilmek istenmiştir ki, Cenâb-ı Hakk’ın, “Onu toplamak, onu okutmak şüphesiz Bize aittir…” (Kıyame, 17) ifadesinden kastedilen budur.


4- Cenâb-ı Hak adeta, “Ey Muhammed, bu acele ediş gayen, onu, zihninde yerleştirmen ve ümmetine ulaştırmanda. Ne var ki, senin acele etmene gerek yok; çünkü insan, kendi aleyhine şahittir. Ve onlar, için için, kalpleriyle, içinde bulundukları küfür, putlara tapma, öldükten sonra dirilmeyi inkâr gibi şeylerin münker ve batıl şeyler olduğunu biliyorlar. Bu durumda, artık böylesi bir acele etmenin faydası yok demektir. İşte bu sebeple, pek yerinde olarak, Cenâb-ı Hak, “dilini onunla depretme” buyurmuştur.


5- Allah Teâlâ, o kâfirin, “kaçış nereye!” dediğini nakletmiştir. Daha sonra da Cenâb-ı Hak, “Hayır, hiçbir sığınak yok. Ogün herkesin [varıp] duracağı yer ancak Rabb’min huzurudur” (Kıyame, 11-12) buyurmuştur. O halde o kâfir, adeta, “Allah’tan başkasına kaçıyormuş da, bunun üzerine Hz. Muhammed (s.a.s)’e, “Sen, Kur’ân’ı ezberleme uğruna, tekrar etmekten medet umuyorsun. Ama bu, senin Allah’tan başka bir şeyden yardım umman anlamına gelir. Binaenaleyh bu yolu bırak, bu hususta sadece Allah’tan medet um!” denilmiştir. Böylece de, adeta, “Muhakkak o kâfir de, Allah’ı bırakıp da başkasına kaçıyordu. Ama sen, bunun zıddını yap. Dolayısıyla, senin, Allah’tan başkasından kaçıp Allah’a sığınman ve maksadına ulaşabilmen için, bütün işlerinde, Allah’tan yardım umman gerekir” denilmek istenmiştir. Çünkü Cenâb-ı Hak, “Onu toplamak, onu okutmak şüphesiz Bize ait…” ([Kıyame, 17) buyurmuştur. Cenâb-ı Hak bir başka suresinde de, “Sana onun vahyi tamamlanmazdan evvel Kur’ân’ı [okumada] acele etme, “Rabbim, benim ilmimi artır” de” (Taha, 114) buyurmuştur ki, bu da, “Kur’ân ayetlerini ezberleme hususunda, tekrar etmekten değil, Allah’tan yardım um!” demektir.


6- Kaffâl’ın yaptığı açıklama da şöyledir: “Cenâb-ı Hakk’ın, “Dilini onunla depretme” hitabı, Hz. Peygamber (s.a.s)’e yapılmış bir hitap değildir. Tam aksine bu, “O gün insana, önden yolladığı şeylerle geri bıraktığı haber verilecek..,” (Kıyame, 12) ifadesindeki “insan”a yöneltilmiş bir hitaptır. Dolayısıyla bu, o insana, fiillerinin kötü olduğunu haber verdiğinde söylenmiş bir sözdür. Zira ona [amel defteri], kitabı gösterilerek, kendisine, “Oku kitabını… Hesap sorucu olarak, bu gün, nefsin sana yeter” (İsra. 14) denilecek, o da okumaya başladığında, dili, korkunun dehşetinden ve hızlı okumasından dolayı kekeleyecek de, bunun üzerine ona, “Onunla acele etmek için, dilini depretme, kımıldatma!.. Çünkü ya vaadi yahut da hikmeti muktezasınca, senin amellerini, senin aleyhine olarak bir araya getirmek ve onları sana okumak Bize ait bir iştir. Öyleyse, Biz onları sana okuduğumuzda, bütün bu işleri senin yaptığını kabul etmek suretiyle, o okunana uy… Sonra biz, onun durumunu ve cezasının derecelerini açıklarız…” denilecek. Yaptığımız bu tefsire göre, netice-i kelam şudur: Bu ifade ile, o kafire, bütün amellerinin tafsilatlı bir biçimde okunacağı kastedilmiştir. Ki bunda, o kimse için, dünyada alabildiğine bir tehdit, ahirette de alabildiğine bir dehşet salma amacı yatmaktadır. Kaffâl sözüne devamla şöyle der: “Bu, her ne kadar hakkında eser [hadis] bulunmayan bir izah ise de, aklen kendisine karşı çıkılamayacak derecede güzeldir.


Nebilerin İsmeti
Peygamberlerin de günah işleyebileceğini ileri sürenler, bu ayeti delil getirerek şöyle demişlerdir: “Bu acele etme işi, eğer Allah Teâlâ’nın izniyle ise niçin bunu ona yasaklıyor? Yok, eğer Allah’ın müsaadesiyle değil ise, bu da peygamberden günah sadır olduğunu gösterir.”

Buna şöyle cevap verilir: Belki de bu acele etme işine, yasak gelinceye değin müsaade edilmiştir. Bir şeye bir müddet için izin verilip sonra o şeyin bir başka vakitte yasaklanması akıldan uzak görülecek bir durum değildir. İşte bu sebepten ötürü, neshin olabileceğini söylüyoruz.


Üçüncü Mesele
Said b. Cübeyr, İbn Abbas (r.a)’ın şöyle dediğini rivayet etmiştir:   “İndirilen ayetleri ezberleme işi Hz. Peygamber (s.a.s)’e zor geliyordu. Dolayısıyla kendisine vahiy geldiğinde, “Ezberleyemem” endişesiyle, daha Cebrail (a.s) vahyi [okumayı] bitirmeden, o, dilini ve dudaklarını harekete geçiriyordu. Bundan dolayı Hak Teâlâ, ‘Vahiy, indirilen ayet ve Kur’ân için, dilini harekete geçirme’ ayetini indirdi.” Böyle bir takdir yapmak [mana vermek], her ne kadar daha önce bahsi geçmemiş olsa da, hâlî karineden [halden] dolayı caizdir. Bu tıpkı, “Biz onu kadir gecesinde indirdik” (Kadr, 1) ayetindeki “onu” zamirini, daha önce [sûrede] bahsi geçmediği halde, Kur’ân’a raci kılmak gibidir. Bu ayetin bir benzeri de, “Sana vahyi tamamlanmazdan önce Kur’ân’ı okumada acele etme” (Taha, 114) ayetidir.
Ayetteki ………  ifadesi, “Onu almada acele etmek için” manasınadır.

Vahyi Korumak, Allah’ın Teminatıdır
“Onu toplamak ve onu okutmak şüphesiz Bize düşen bir iştir” (Kıyame, 17).

Bu ayetle ilgili şöyle birkaç mesele vardır:
Birinci Mesele
Ayetin başındaki ……. vücûb [mecburiyet] ifade eder. Dolayısıyla …….. ifadesi, bu işin Allah’a adeta vacip olduğuna delalet eder. Fakat biz Ehlisünnete göre, bu vücup Cenâb-ı Hakk’ın bunu vaat etmesinden dolayıdır. Mutezile’ye göre ise,  “Peygamber göndermenin maksadı, ancak yapılan vahiy unutulmaktan beri ve korunmuş olduğu zaman tam olur. Binaenaleyh bu vücup Cenâb-ı Hakk’ın hikmetinden dolayıdır.”


İkinci Mesele
Bu ayetin manası, “Onu senin kalbinde ve zihninde toplayıp muhafaza etmek Bize aittir” şeklindedir.


“Onu okutmak” ifadesiyle ilgili olarak da şu iki izah yapılabilir:

a- Buradaki “Kur’ân “ ile, “okumak” manası kastedilmiştir. Buna göre şu iki ihtimal söz konusudur:


1- Bununla, Cebrail [a.s]’in Kur’ân’ı Hz. Peygamber (a.s)’e, o onu ezberleyinceye kadar tekrar tekrar okuması manası kastedilmiştir.


2- Bununla, “Ey Muhammed, sen, unutmaz hale gelinceye değin, Biz sana okutacağız” manası kastedilmiştir ki, bu da, “Sana okutacağız, böylece sen unutmayacaksın” (A’la 6) ayetiyle anlatılan husustur. Binaenaleyh birinci izaha göre, okuyan Cebrail (a.s), ikincisine göre ise Hz. Muhammed (s.a.s)’dir.


b- Burada “Kur’ân” kelimesi ile, cem ve te’lif [toplama ve bir araya getirme] manası kastedilmiş olup, bu, Arapların “Hasta develeri asla bir araya toplamadım” şeklindeki deyimleri türündendir. Yine mesela Arapçada, “Amr b. Kulsum’un kızı, [rahminde] bir çocuk toplayamadı [yani hamile kalamadı]” denilir. Biz bu konuyu Bakara suresinin 228. ayetini tefsir ederken izah ettik. Buna göre eğer, “Mananın böyle olması halinde, bu ayetteki cem ve Kur’ân kelimeleri aynı manaya olmuş olur. Dolayısıyla da bir [lüzumsuz] tekrar ortaya çıkar” denilirse, biz deriz ki: Buradaki “cem” [toplama] ile, o vahyin hem Hz. Peygamber (s.a.s)’in zihninde [göğsünde], hem de hariçte toplanması; “Kur’ân” kelimesi ile de onun Hz. Peygamber [s.a.s]’in zihninde ve hıfzında toplanması kastedilmiştir. Bu manaya göre, ayette bir tekrar olmuş olmaz.


Cebrail’in Okumasını Dinle
“Öyleyse Biz onu okuduğumuz vakit, sen onun Kur’ân’ına [okunuşuna] uy.” (Kıyame, 16)


Bu ayetle ilgili şöyle iki mesele var:
Birinci Mesele
Allah Teâlâ, Cebrail (a.s)’in okumasını, Kendi okuması gibi saymıştır ki, bu, Cebrail (a.s)’in şeref ve kıymetinin çok büyük olduğuna delalet eder. Bunun bir benzeri, Hz. Muhammed (s.a.s) hakkındaki, “Kim o peygambere itaat ederse, şüphesiz Allah’a itaat etmiş olur” (Nisa, 80) ayetidir.


İkinci Mesele
İbn Abbas (r.a), “Bunun manası, ‘Cebrail (a.s) onu okuduğunda, sen, onun okumasını takib et’ şeklindedir” demiştir. Bu hususta şu iki izah yapılabilir:

a- Katâde, “Kur’ân’ın helal ve haramına uy” manasını verirken,
b- Buna, “Onun kıraatine uy” manası da verilmiştir ki, bu, “Senin, Cebrail ile birlikte aynı anda okuman uygun düşmez. Cebrail okumayı bitirene kadar susmalı ve o sustuğunda okumaya başlamalısın” demektir. Bu izah, birincisinden daha uygundur. Çünkü Hz. Peygamber (s.a.s)’e okumaması, Cebrail (a.s)’i dinlemesi, Cebrail (a.s) bitirince okuması emredilmiştir. Burası, Kur’ân’ın helâline-haramına uyulmasının emredildiği bir yer [siyak] değildir. İbn Abbas (r.a) “Bundan sonra, Cebrail (a.s), Hz. Peygamber (s.a.s)’e vahiy getirince, Hz. Peygamber (s.a.s) başını önüne eğer ve vahyi dinlerdi. O gidince de [gelen] ayetleri okumaya başlardı” demiştir.


Kurân’ı Açıklama da Allah’a Ait:
“Sonra onu açıklamak da Bize aittir.” (Kıyame, 19)

Bu ayetle ilgili şöyle iki mesele var:

Birinci Mesele
Bu ayet, Hz. Peygamber (s.a.s)’in Cebrail (a.s) ile birlikte okuduğuna, ilme olan düşkünlüğünden ötürü, tam o okuduğu sırada, okunan [gelen] ayetlerin müşküllerini ve manalarını Cebrail (a.s)’e sorduğuna delalet eder. İşte bundan dolayı, Hz. Peygamber (s.a.s)’e, her iki husus da yasaklanmıştır: Cebrail (a.s) ile birlikte okuması, “Öyleyse Biz onu okuduğumuz vakit, sen onun okunuşuna uy” (Kıyame, 18) ayetiyle; bu esnada ayetlerin izahını sorması da, “Sonra onu açıklamak da Bize aittir” ayetiyle yasaklanmıştır.


Te’hir-i Beyan
Gerekli açıklamanın, hitap [söyleme] vaktinden bir müddet sonra da yapılabileceğini söyleyenler,  bu ayeti delil getirmişlerdir. Ebu’l-Huseyn buna şu iki şekilde cevap vermiştir:


1- Ayetin zahiri, açıklamanın hitap vaktinden sonraya bırakılmasının zorunlu [vacip] olmasını gerektirir. Hâlbuki siz [Ehlisünnet] bunun vacip olduğu görüşünde değilsiniz.


2- Bize [Mutezile’ye] göre, ayetin lafzından kastedilen mananın bu olmadığını ihsas ettirmek için lafza, zahirinin gerektirdiği şeyin [hususların] eklenmesi gerekir. Fakat tafsilatlı izahın, sonraya bırakılması mümkündür. Binaenaleyh ayetteki bu beyan [açıklama], sonraya bırakılan ayrıntılı izahtır. Kaffal bu hususta şöyle bir üçüncü izahta bulunmuştur: “Hak Teâlâ’nın “Sonra onu açıklamak da Bize aittir” ayeti, “Sonra Biz sana, onun açıklanması işinin Bize ait olduğunu haber veririz” manasınadır. Bunun bir benzeri de, “Köle azad etmek […] sonra da iman edenlerden … olmak” (Beled, 17) ayetidir.
Birincisine şöyle cevap verebiliriz: Ayetin lafzı, beyanın [açıklamanın] ertelenmesinin vücubunu [zorunlu olduğunu] değil, aksine beyanın vücubunun te’hirini [sonraya bırakılmasını] gerektirir. Bizim görüşümüz zaten böyledir. Çünkü beyanın vücubiyyeti, ancak ihtiyaç duyulduğunda söz konusu olur.


İkincisine de şöyle cevap veririz: Bu ayetin başına “sümme” [sonra] edatı, mutlak açıklama hususunda gelmiştir. Dolayısıyla mutlak açıklama, hem kısa, hem tafsilatlı beyanı [açıklamayı] içine alan bir ifadedir. Kaffâl’ın izahı da, ayetin zahirini bir delil olmadan terk olduğu için, zayıftır.


Allah’a Vacip Olmanın İzahı
Hak Teâlâ’nın, “Sonra onu açıklamak da Bize aittir” ifadesi, kısa [öz] açıklama işinin Allah Teâlâ’ya vacib olduğuna delalet eder. Fakat biz Ehlisünnete göre bu, vaadi ve lütfu gereği; Mu’tezile’ye göre ise hikmeti gereği O’na vaciptir.”[8]

Yukarıdaki uzun alıntının da gösterdiği gibi, konumuz olan ayetlerin gerçek manaları İbn-i Abbas rivayetine kurban edilince, ortaya vahim bir manzara çıkmaktadır. Şöyle ki:

1- Kur’an hakkında şüpheler ortaya çıkmıştır. Bunun en belirgin örneği, yukarıda Razi’den aktarılanlar arasında yer almaktadır:
“Rafizîlerin eskilerinden bir grup kimse, Kur’ân’ın tağyir ve tebdil edilip ona bir takım ilaveler yapıldığını, eksiltmelerde bulunulduğunu iddia etmiş ve bu görüşlerine delil olarak da bu ayet ile önceki ayet arasında hiçbir münasebetin olmamasını zikretmişlerdir. Onların düşüncesine göre, şayet bu tertip Allah katından olsaydı, durum böyle olmazdı.”


2- Vahyin şiddetinden dolayı peygamberimizde tik oluştuğu ileri sürülmüştür. Oryantalistler, bu rivayeti kaynak göstermek suretiyle peygamberimizin sara hastası olduğunu ileri sürmüşler ve bazı çevrelerde bu kanaatin yerleşmesine muvaffak olmuşlardır.


3- Peygamberimizin kendisine gelen mesajları anlayamadığı ve bunları Cebrail’e sorup öğrendiği iddia edilmiştir. Bu iddia, arkasından “Öyleyse Allah Rasulü’ne yalnızca Kur’an kelimelerini vahyetmekle kalmamış, aynı zamanda ona o kelimelerin manalarını da tam olarak anlatmıştır” inancını getirmiş, bu inancın sonucunda da Kur’an’ı peygamberden başka kimsenin anlamadığı, anlayamadığı, dolayısıyla da sonraki dönemlerde kimsenin anlayamayacağı görüşü ortaya çıkmıştır. Daha sonraları ise herkesçe bilindiği gibi, İslâm düşmanları, peygamber ağzından olduğunu söyleyerek Kur’an’ın anlamı üzerine bir sürü rivayetler uydurmuşlardır. İsrailiyattan da yardım alarak yaptıkları bu bombardıman sonucunda İslâm’ın yozlaştırılmasında önemli başarılar elde etmişlerdir.


4- Peygamberimize indirilen vahyin sadece Kur’an’da yazılı olandan ibaret olmadığını söyleyen İslâm düşmanları, pek çok kimseyi Kur’an haricinde ve Kur’an’da yer almayan daha birçok bilginin peygamberimize verildiğine ve Kur’an’daki kelime, emir ve yol göstermelerin herkesin anlamadığı manalarının peygamberimize ayrıca öğretildiğine inandırmışlardır. Cahil ya da alabildiğine kötü niyetli bu tür şahıslar, batıl iddialarını anlamları bu tür rivayetlerle çarpıtılmış Kur’an ayetlerini göstererek kanıtlamaya çalışmışlardır:
“Eğer bunların hepsi Kur’an’da yazılı olmuş olsaydı o zaman ‘Bunların anlamlarını biz sana açıklayacağız’ ya da ‘Onun açıklanması bize düşer’ gibi bir söze gerek duyulmazdı. Eğer Rasulüllah’ın bilgilenmesi böyle olmasaydı, tüm açıklamalar Kur’an’da olurdu. O halde, Kur’an’ın Allah tarafından yapılan açıklama ve izahı her halükârda Kur’an kelimelerinden ayrıdır.”
Bu izah tarzı, bir yanlışı diğer bir yanlışa dayanarak makul gösterme girişiminden başka bir şey değildir. Kur’an ayetleri, doğruluğu kuşku uyandıran rivayetlerle yorumlanarak yanlış bir algıyı kanıtlamada kullanılamaz.


5- Tasallutlarını iddia düzeyinde bırakmayan İslâm düşmanları, “Kim ki Kur’an’a inanmasına rağmen Kur’an’ın doğru, dayanaklı ve resmi açıklamasının ancak Allah Rasulü’nün kendi sözleri ve amelleriyle olduğu, çünkü bunların onun şahsî açıklamalarının olmadığı, bilakis bu açıklamaların Kur’an’ı indiren Allah’ın kendi açıklamaları olduğu gerçeğini bir kenara bırakarak Kur’an’ın ayet ve kelimelerine kendi isteğine göre bir mana vermeye cüret ederse, bu kimsenin iman sahibi olduğunu söylemek zordur” demek suretiyle, Kur’an’ı Allah’ın bahşettiği özgür iradesi ve aklıyla anlamaya çalışan kimseleri peşinen karalamış ve insanları Kur’an’dan uzaklaştırarak meydanı kendilerine bıraktırmışlardır.


6- İslâm düşmanları bu kadarla da yetinmemişlerdir:
“Allah, Kur’an’ın ayetlerini ve kelimelerini kendi elçisine öğretmiş, o da kendi sözleri ve eylemleri ile bu talimleri ümmete aktarmıştır. Elimizde Kur’an’ı öğrenmek için başka bir şey yoktur. Hadis’ten maksat, Allah Rasulü’nün kavlî ve fiilî [uygulama] rivayetlerinin öncekiler tarafından isnat ile sonra gelenlere aktarılmasıdır. Sünnet ise, Allah Rasulü’nün sözleri, tebliğ etmiş olduğu ya da eylem olarak birey ve toplum bazında uyguladığı, takip ettiği yoldur. Bunun tafsilatı da nesilden nesile güvenilir rivayetler ile gelmektedir. Sonra gelenler, önce gelenlerden uygulamayı görmüşlerdir. Bu şekilde gelen bir ilmi reddeden kimse, maazallah, Allah’ın “Onun açıklaması bize aittir” sözünü reddetmiş, yani Rasul’ün açıklama sorumluluğunu yerine getirmekte başarılı olmadığını zannetmiş olur. Bu sorumluluk sadece Rasul’ün şahsı ile ilgili değildi. Bunun maksadı, Resul vasıtasıyla Allah’ın Kitabı’nı ümmete anlatmak idi. Öyleyse hadis ve sünneti teşri kaynaklarından saymamak demek, Allah’ın bu yükümlülüğü yerine getiremediğini ileri sürmek demektir” şeklindeki iddialarına dürüst, samimî ama cahil Müslümanları da inandırmayı başarmışlar ve onları da kendi batıl görüşlerine ortak etmişlerdir.

Bütün bu açıklamalardan sonra tekrar ilgili ayetlerin tahliline dönelim:
16-19. ayetlerin yer aldığı bu bölümde, 12. ayette olduğu gibi, anlatım üçüncü şahıstan ikinci şahısa döndürülerek “iltifat” sanatı yapılmıştır. (İltifat sanatı ile ilgili detay, 1. cildin Fatiha suresiyle ilgili bölümünde verilmiştir.) 16-19. ayetlerde hitap edilenler, “insan” olarak zikredilen ve kıyameti yalanlayan inançsız kimselerdir. Bu ayetlerde, ölüm anında dünyada iken yaptıkları ve yapmadıkları ile yüz yüze bırakılan inançsız insanların, vicdan azabına tahammül edemeyip “Bir an evvel ne olacaksa olsun” şeklinde ortaya çıkan özellikleri konu edilmiştir. “Çok kınayan nefs”e kanıt olarak gösterilen bu özellik, Zariyat 14, Enbiya 37: Nahl 1: Yunus 50, 51:Şûra 18: Saffat 176:     Ankebut 53, 54: Yunus 11: Sad 16: Ahkâf 35: En’âm 57, 58: Hacc 47’de de dile getirilmiştir:

Yukarıdaki ayetlerde de görüldüğü üzere; inançsızlar beklemeye tahammül edememekte, beklemeyi katlanılması ağır bir yük olarak görmektedirler.

“Kur’an” Sözcüklerinin Anlamı
17. ve 18. ayetlerde geçen “قرآن   kur’an” sözcüklerinin kitabımız “Kur’an” ile bir alâkası yoktur. Burada sözcüklerin lâfzı değil, manaları kastedilmiştir. Alak suresinin tahlilinde “اقرأ ikra’” emrinin ne anlama geldiği açıklanırken de belirtildiği gibi, “kur’an” sözcüğü “dağınık şeyleri toplamak” anlamına gelmektedir. Bu ayetlerdeki “toplanan şeyler”, insanın kendi hayatında yapmış ve yapmamış olduğu şeylerdir.

“Cem”in “Kur’an”dan Önce Gelişi
17. ayette, “onun birleştirilmesi” anlamındaki “جمعه  cem” sözcüğünün “onun toplanması” anlamına gelen “قرأنه   kur’an” sözcüğünden önce yer alması, Arapçadaki ses uyumu [seci’] gereğidir. Yoksa birleştirme işleminin toplama işleminden önce yapılacağı anlamına gelmez.

“Beyan” Sözcüğü
19. ayette geçen “بيان   beyan” sözcüğü “bir şeyin delilleriyle ortaya konması, ilân edilmesi” demektir. Ancak sözcük “kapalı bir şeyin açıklanması” olarak anlaşılmamalıdır.
Bu ayetteki “بيانه   beyanehü” ifadesi, genellikle “Kur’an’ın açıklanması” anlamını verecek şekilde çevrilmiş ve insanlar maalesef yanıltılmıştır. Bu ayetlerdeki zamirler, 13. ayette geçen “ ما قدّم و اخّر   ma kaddeme ve ahhara” ifadesindeki “ ما  ma” edatına racidir [dönüktür]. 13. ayetteki “ma [şey]” edatı da, inançsız insanların yaptıkları ve yapmadıkları için kullanılmış olup, zaten ayetler de “o inançsız insanın yaptıkları ve yapmadıklarının kanıtlarıyla açıklanması [ilân edilmesi] Bizim üzerimizedir” anlamındadır.

19. ayetin başındaki “ثمّ   sümme [sonra]” sözcüğünden, inançsız insanın yaptıklarının ve yapmadıklarının sonra, yani ahirette herkese gösterileceği ve böylece inançsızların bir taraftan hesap verirken diğer taraftan da rüsva edileceği anlaşılmaktadır.

Nitekim Kur’an’da bu anlamı doğrulayan aşağıdaki gibi birçok ayet mevcuttur:
82.Ve Söz üzerlerine vaki olduğu/gerçekleştiği zaman onlar için, insanların âyetlerimize gerektiği gibi inanmadıklarını onlara söyleyen/anlatan, topraktan/maddeden yapılmış hareket eden, konuşan bir varlık çıkardık. (Neml/ 82)

Önemli Bir Uyarı:
Bu sureyi esas mesajının ekseninden çıkaran ve Razi’nin de beyan ettiği gibi Kur’an’ı tartışılır hale getirenler, yukarıda alıntılanan rivayetler ve bu rivayetlere göre Kur’an’ın anlamını saptıran yorumculardır. Çünkü yukarıdaki pasaj bugüne kadar tamamen İbn-i Abbas rivayetine uygun olarak rivayetlerdeki anlamların parantez içi ilaveler şeklinde ayetlere sokuşturulması suretiyle değerlendirilmiştir. Biz ise bu yaklaşıma karşı çıkıyor, ayetleri kendi konumunda [surenin söz akışına uygun olarak] ek ve eksiltme yapmadan, parantezleri ayet bünyesine ilâve yapmak için değil, sadece ayetteki sözcüklerin ne anlama geldiğini daha iyi ortaya koymak için kullanmış bulunuyoruz.

Yukarıdaki pasajı İbn-i Abbas rivayeti doğrultusunda yorumlayanların yaptıkları yorumlarda çok önemli olan üç husus dikkatlerden kaçırılmamalıdır:
1- Yorumların dayandırıldığı rivayet, İbn-i Abbas’ın kendi tanıklığı olarak anlatılmaktadır. [Bu hususu iyi hatırlayamayanların rivayeti tekrar okumalarını öneriyoruz.] Ancak biz bu konuda diyoruz ki; İbn-i Abbas böyle bir açıklamada bulunamaz. Zira bu sure indiğinde İbn-i Abbas henüz doğmamıştır. İbn-i Abbas’ın biyografisi incelendiğinde, onun hicretten 2-3 sene önce dünyaya geldiği görülür. Oysa bilinmektedir ki, bu ayetlerin inişi hicretten yaklaşık 6-7 sene öncedir. Bu durumda İbn-i Abbas’ın böyle bir olaya tanıklığı mümkün değildir.


2- Ayette “lisanını [dilini] hareket ettirme” denmesine rağmen, İbn-i Abbas rivayetini uyduranlar bu ifadeyi “dudağını hareket ettirme” şekline sokmak suretiyle aslında yaptıkları sahteciliğe ipucu bırakmışlardır.


3- Kur’an’da “Biz” ifadesi kullanılan bütün ayetlerdeki eylemleri Rabbimiz bizzat kendisine izafe etmiş olmasına rağmen, uydurmacılar bu ayetteki failin “Cebrail” olduğunu ileri sürmüşlerdir.


Üzücü olan, bugüne kadar hiçbir Müslüman’ın bu ayet üzerine zihnini yormaması ve bu duruma karşı çıkmamış olmasıdır.*

* İşte Kuran, Kıyamet Suresi

Derleyen

Hakan KAYILI
13.11.2018

Son güncelleme: 29.01.2022