Süleyman Peygamber Döneminde Küresel Deniz Ticareti

Kur'an İncelemeleri

Site Menüsü

Bilimden Haberler

Süleyman Peygamber Döneminde Küresel Deniz Ticareti

ÖZET:

Bu çalışmada, Kur’an-ı Kerim’de Sad Suresinde Süleyman peygambere verilen nimetler konusu ele alınmıştır. Süleyman peygamber döneminde denizci ve tüccar bir halk olan Fenikeliler (Kenaniler/Sur) hakkında detaylı bilgi verilmiş, Fenikeliler ile birlikte Akdeniz’de ivme kazanan deniz ticaretinin etkilerine değinilmiştir. Fenikelilerin gemiciliğin gelişmesindeki katkıları, yelkenli kullanımı, kıyı denizciliği, Fenikelilerin ve İbranilerin açık denizlere ve okyanuslara açılmaları incelenmiştir. Milattan önce Güney Amerika, Kuzey Amerika ve Hindistan'a yapılan küresel boyuttaki seyrüsefer hakkında kanıtlar sunulmuştur.

Kur'an’ı Kerim’de belirtilen dalgıçların kimlikleri hakkında kanıtlar paylaşılmış, Süleyman peygamberin Akabe Körfezinde yaptırdığı liman hakkında bilgi verilmiştir.

Sad Suresi 39.ncu ayette bildirilen, Süleyman peygambere verilen nimetlerin küresel etkileri incelenmiştir.

Anahtar Sözcükler:
Fenikeliler, Kenaniler, Sur, Sidon, İbraniler, gemicilik, Akdeniz deniz ticareti, Fenike Yıldızı, küresel deniz ticareti, “On Emir”, Los Lunas Stone, Ohio On Emir Taşı, Bat Creek Yazıtı, rüzgâr gücü, dalgıç, dalgıç ağırlığı, murex, Elat, Ezion-Geber.

SÜLEYMAN PEYGAMBER DÖNEMİNDE KÜRESEL DENİZ TİCARETİ

Fenikeliler-Kenaniler: Denizci ve Tüccar Bir Toplum

Fenikeliler (MÖ 1500–MÖ 539) Doğu Akdeniz’de şehir devletleri kurmuştur. Bu denizciler ticaretle uğraşmışlar, gittikleri yerlere zeytin, zeytinyağı, incir, ceviz, badem, nar, erik, hurma, kayısı, kavun, balkabağı, şarap gibi gıda ürünleri; bakır, demir, gümüş, altın gibi madenler; Sedir ağacından kereste; fildişi ve camdan sanatsal nesneler; yün, keten, pamuk ve ipek gibi kumaşlar götürmüşlerdir. Mısırlılardan öğrendikleri cam işleme sanatını ilerleterek, Sayda, Sur ve Sarepta gibi şehirlerde saydam camlar üretmişlerdir.¹

Asıl şöhretlerini ise farklı farklı renklendirdikleri kumaşlar sayesinde edinmişlerdir. M.Ö. 1570'de bir tür kabuklu deniz canlısı olan Murex sayesinde mor renkli kumaşlar elde etmeyi başarmışlar ve sonraki zamanlarda Antik Yunanlar tarafından bu renk kumaşa atfen mor rengin insanları yani Fenikeliler (Yunanca: Phoiníkē) olarak anılmaya başlanmışlardır.

Fenikelilerin ordusu yoktur. Dürüst ve güvenilir olmaları nedeniyle bölge ülkelerinin tamamı ile iyi ilişkiler kurmuşlardır. Fenikeliler ile başlayan ve yüzlerce yıl süren ticari, kültürel ve siyasi ilişkiler Dünyayı etkilemiş birçok güçlü uygarlığının ortaya çıkmasına kadar uzanmıştır.

Sadece doğu değil batı kültürünün de temel taşlarından sayılan Fenikeliler (Kenanlılar) Marsilya (Fransa), Cenova (İtalya), Malaga (İspanya) gibi günümüzde dahi önemini koruyan yerleşim merkezlerini kurmuşlardır. Fenikelilerin kurduğu Kartaca İmparatorluğu ise o tarihlerde küçük bir köy olan Roma’nın ve Roma ağırlıklı Batı Kültürü’nün temelini oluşturmuştur.

Fenikelilerin diğer toplumlardan farkı askeri harcamalar yapmak yerine ticaret yaparak koloni oluşturmaya önem vermeleridir. Fenike kolonileri birer ticaret, bilim ve kültür merkezi olarak bilinmektedir.

Günümüz medeniyetine alfabeyi, camı, gemiciliği kazandıran bir halktır. Sur, Sayda, Malaga, Marsilya, Biblos gibi önemli şehirler ile ismi Roma ile birlikte anılan Kartaca gibi büyük imparatorluklar kuran Fenikeliler’in deniz yoluyla İngiltere’ye, Fas’a ve hatta Kuzey ve Güney Amerika’ya gitmiş oldukları tarihi ve arkeolojik bulgularla kanıtlanmıştır.²

Deniz Ticaretinin Önemi

Fenikeliler bilim, kültür ve ticaret ile ilgilenmişler. Davud ve Süleyman peygamberin yönettiği yeryüzündeki ilk İslam Devleti ile ittifak kurmuşlardır. Süleyman peygamber Fenikeliler ile birlikte oluşturduğu deniz filosu ile ulaşabildiği insanlarla hem ticari ilişkileri geliştirmiş hem de yüklendiği elçilik görevini yerine getirmiştir.

Burada dikkat çeken nokta Süleyman peygamberin elindeki mali güçtür. Elçilik görevi yani Tevhid inancının yerleştirilmesi, Allah’ın ilkelerinin insanlara duyurulması olan ila-yı kelimetullah, kıtalar ötesine bu mali güç ile yapılmıştır. Küresel ölçekte yapılan ticaret ile elde edilen gelirin ila-yı kelimetullah için kullanıldığı anlaşılmaktadır. Süleyman peygamberin işgal ve talan ile bir işi olmamış, sömürgecilik yapmamıştır.

Ayetler:
31-33.Hani kendisine akşamüstü iyi cins ve rahvan atlar sunulmuştu; “Ben, hayır [servet, çıkar] sevgisini, Rabbimin zikrinden dolayı sevdim.” –Sonunda onlar perdenin arkasına girdiler.– “Geri getirin onları bana!” (dedi.) Hemen onların bacaklarını, boyunlarını sıvazlamaya başladı.
Sad Suresi 31-33

Ayette apaçık “Rabbimin zikrinden dolayı sevdim” ifadesi ile maddi gücün, kazancın ila-yı kelimetullah için olduğu ifade ediliyor.

Ayrıca Süleyman peygamber, Sebe kraliçesi’ne yazdığı davet mektubunda Allah adına hareket ettiğini açık ve net olarak belirtmiştir:

29-31.Süleymân’ın mektubunu alan Sebe melikesi, “Ey ileri gelenler! Şüphesiz ki bana kesinlikle çok saygın/şerefli bir mektup bırakıldı. Şüphesiz ki o mektup, Süleymân’dandır ve ‘Bana karşı büyüklük taslamayın, teslimiyet göstererek/Müslüman olarak bana gelin!’ diye yarattığı bütün canlılara dünyada çokça merhamet eden, engin merhamet sahibi Allah adınadır” dedi.
Neml/29-31

Neml Suresi 36-37.nci ayetlerde de Sebe heyeti tarafından kendisine sunulan hediyeleri kabul etmediğini, servet biriktirme derdinde olmadığını anlıyoruz.

36,37.Elçi Süleymân'a gelince Süleymân, “Siz bana mal ile yardım mı etmek istiyorsunuz? İşte, Allah'ın bana verdiği, size verdiğinden daha iyidir. Tersine siz, hediyenizle böbürlenirsiniz. Onlara geri dön; iyi bilsinler ki, kendilerine asla karşı koyamayacakları ordularla gelir, onları, kesinlikle hor ve aşağılanmış olarak çıkarırız!” dedi.
Neml/36-37

FENİKELİLERİN VE İBRANİLERİN DÜNYA ÜZERİNDEKİ DENİZ SEFERLERİ

Küresel Kanıtlar: Süleyman peygamberin döneminde kıtalar ötesine Tevhid inancının yerleştirilmesi, Allah’ın ilkelerinin insanlara duyurulması için çalışmalar yaptığını belirtmiştik. Süleyman peygamberin elçilik görevi gereği, ulaşabildiği toplumlara Allah'ın ayetlerini ulaştıracak öğretmenler görevlendirdiği anlaşılıyor. M.Ö. 700'lü yıllara ve M.Ö. 840 yılına tarihlenen İbranice yazı stiline ait arkeolojik kanıtların bulunması, bu görüşü adeta kanıtlar niteliktedir.³ Süleyman peygamberin M.Ö. 931 tarihinde öldüğü bilinmektedir.

1-Kuzey Amerika

Los Lunas Stone
Amerika’nın New Mexico eyaletinde bulunan “On Emir Yazıtı” M.Ö. 700’lü yıllara tarihlendirilir. Dil İbranicedir. Bilinen en eski “On Emir” yazıtının Amerika’da bulunması, asırlarca önce İsrailoğullarının Amerika’ya geldiğinin kanıtıdır.⁴

Ohio On Emir Taşı
Boston Brandeis Üniversitesi'nden Cyrus Gordon gibi İbranice bilim adamları da 1860 yılında David Wyrick tarafından keşfedilen “Ohio On Emir Taşı”nın özgünlüğünü doğruladı. Tarihçi Steven M. Collins, Arkaik İbranice'deki "Los Lunas Stone" kitabesinin M.Ö. 840 yılına tarihlenen ve Ürdün’de bulunan Moab Taşı stilinin İbranice harfleriyle yazıldığına dikkat çekiyor.⁵

Bat Creek Yazıtı
Bat Creek yazıtı 1889 yılında Loudon County, Tennessee’de bulundu. Geç Semitik diller bilimcisi Cyrus Gordon, bulunan parçanın Semitik olduğunu ve özellikle Paleo-İbranicenin yaklaşık MS 1. yüzyıl ya da MS 2. yüzyıla ait olduğunu belirledi.⁶

2-Güney Amerika

Brezilya
Brezilya’da Fenikelilerin varlığı konusunda araştırmalar yapan Profesör Ludwig Schwenningen; Fenikelilerin Atlas okyanusunu aşarak Amerika kıtasında pek çok koloni oluşturduklarını, Amazon'da, Fenike şehirleri olan Sidon ve Tire'nin (M.Ö. 887 - 856) birçok kralına atıfta bulunulan Fenike yazıları bulduğunu belirtti. Schwenningen, Fenikelilerin Brezilya'yı en az 800 yıl boyunca bir üs olarak kullandıkları konusunda maddi kanıtların bulunduğunu belirtiyor. Bunun yanında yerliler arasında önemli bir dilsel etki bıraktıklarına inanıyor.⁷

Başka kaynaklarda da Fenikelilerin; Meksika’da, Brezilya’da, Amerika’nın Iowa, Ohio ve Tennessee eyaletlerinde arkeolojik kanıtlarından söz edilmektedir.^8-9

Peru
1989 yılının Aralık ayında, Peru'nun dağlık ormanlarında Amerikalı bir kâşifin, Kral Süleyman'ın efsanevi altın madenlerinin o bölgede bulunmuş olabileceğine dair kanıtlar bulduğu bildirildi. Kâşif, Gene Savoy, Andes antik uygarlıklarından bulunan ilk yazıyı içeren üç taş tablet bulduğunu açıkladı. Yazıtların Fenike ve İbranice hiyerogliflere benzediği bildirilmiştir.¹⁰

3-Hindistan ve Seylan

Fenikelilerin ve İbranilerin; Basra Körfezinde fabrikalar inşa ettikleri ve Kızıldeniz yoluyla Seylan'a ve Hindistan'a kadar ticaret yaptığına dair kanıtlardan söz edilir.^11-12

4-Avustralya

Avustralya’nın Queensland Sarina sahilinde bulunan limanın Fenikeliler tarafından yapıldığı bildirilmiştir. Bu limanın en dikkat çeken özelliği, Fenikelilerin Doğu Akdeniz’de bulunan Tire limanın kopyası gibidir. Limanda yükleme platformu bulunmaktadır. Liman çevresinde maden cüruf kalıntıları tespit edilmiştir.^13-14

Tüm bu kanıtlar gösteriyor ki; Süleyman peygamber, kendi döneminde güçlü deniz filoları oluşturmuş ve ulaşabildiği her yere bu deniz filosunu göndererek Allah’ın mesajlarını insanlara iletmiştir. Süleyman peygamberin; Fenikeliler ile birlikte yapılan ticaret seferlerine Allah’ın dinini öğretecek Tevhid öğretmenlerini de görevlendirdiği bulunan yazıtlardan anlaşılıyor.

Süleyman peygamberin Sebe Ülkesine gönderdiği mektup gibi, ilişki kurduğu diğer ülkelere de mektup ve heyet göndermesi kuvvetle muhtemeldir. İleride yapılacak arkeolojik çalışmalar bu yönde başka kanıtlar ortaya çıkabilir.

Küresel boyuttaki deniz seferleri, yüklü miktarda ve sürekli sağlanan kaynaklar ile karşılanabilir. Davud ve Süleyman peygamber dönemi olan 2. Demir çağında madencilik ve metalürji açısından geliştirilen teknikler ile yer altı kaynaklarının etkin bir şekilde çıkarılarak madenlerin işlenmesi sağlanmıştır. Stratejik öneme sahip olan demir ve bakır madenleri Süleyman peygamber döneminde işlenmiş ve bol miktarlarda ihraç edilmiştir. Yeni bir döneme girilirken dünyanın ihtiyacı olan bu madenler, kumaş, süs eşyaları, cam ürünleri, gıda ve diğer ürünler başlatılan küresel boyuttaki ticaret sayesinde büyük kazançlar elde edilmiştir. Süleyman peygamberin yüklendiği tebliğ görevini bu gelir ile karşılandığı anlaşılıyor.

Süleyman peygamberin elçilik görevini küresel boyutta yapması, devletlerarası ilişkileri, devlet adamlığı, küresel ticaret düşüncesini dikkatle incelemek gerekiyor. Günümüzde küresel sermaye zihniyeti; sömürü ve tüketim üzerine ama ne olursa olsun tüketim üzerine kuruludur. Bu konu üzerinde akademik çalışmaların yapılarak insanlığı sömüren küresel sermayenin elinden kurtarılmalıdır. Günümüzde Müslümanların içinde bulundukları durum ise içler acısıdır. Görüldüğü gibi evren boşluk kabul etmiyor. Müminler; adaleti, hakkı terk ederse, batıl ve zalim orada söz sahibi oluyor.

Gemicilik

Fenikelilerin günümüzdeki Lübnan ve Suriye kıyı şeridini yurt olarak seçmelerinin bir nedeni de bölgede bulunan Lübnan Sediri ormanlarının varlığıdır. Lübnan Sediri gemi yapımı için son derece uygundur. (Osmanlı İmparatorluğunun donanması da bu ormanlardan yapılmıştır.)

Fenikeliler, M.Ö. 1200 yılına kadar Cebelitarık boğazının ötesine geçtiler. Gemi omurgasını geliştirdiler, gemilerini yeniden tasarladılar. Güvertelerini kapattılar ve yelkenliyi geliştirdiler. Gemileri 80-100 feet uzunluğunda ve küreklerinin yanında tek kare yelken kullanıyordu. Gemileri günde ortalama 100 mil kadar gidebiliyordu.¹⁵

Kuzey Yıldızı ile yönlerini buldular, Kuzey Yıldızı 19. yüzyıla kadar "Fenike Yıldızı" olarak bilinirdi.¹⁶

Bu konu ile ilgili aşağıdaki ayetler çok dikkat çekicidir.

36-38.Bunun üzerine Biz de, o’nun emriyle istediği yere yumuşacık akıp giden rüzgârı, şeytânları; tüm dalgıç ve yapı ustalarını ve zincirlere bağlanmış olan diğerlerini o’nun emrine verdik. Sad Suresi 36-38

Gemiciliğin gelişmesi sürecinde; ilk önce kıyılara yakın seyreden rotalar oluşturulmak zorunluluğu vardı. Küreklerle yapılan seyrüsefer günlük mesafelerle sınırlı tutulmuş, mola yerlerinde koloni oluşturmaya özen gösterilmişti.

Sad suresi 36.ncı ayetlerde geçen “istediği yere yumuşacık akıp giden rüzgârı” boyun eğdirdik ifadesi ile Fenikelilerin ilk başta Akdeniz’de uyguladığı kıyı gemiciliğini modelini terk ederek, kıyı rotasına bağlı kalmadan doğrudan istedikleri limanlara seyrüsefer başlatmalarına dikkat çekmektedir. Böylelikle açık denizlere seyahatin önü açılmış olmaktadır.

81.Ve Süleymân’a, içinde bolluklar oluşturduğumuz toprağa doğru o’nun emriyle akıp giden kasırga hâlindeki rüzgârı boyun eğdirdik. Ve Biz her şeyi bilenleriz.
Enbiya Suresi 81

Enbiya Suresi 81.nci ayette “... Kasırga hâlindeki rüzgârı boyun eğdirdik.” ifadesi; açık denizlere ve okyanuslara başlayan seyrüseferi ifade ediyor olmalıdır. Akdenizden başlayarak uzak kıtalara kadar uzanan deniz yolculuklarının, okyanuslarda kasırgalarda bile deniz seferlerinin kesintisiz devam ettiğini düşünebiliriz.

Yukarıda açıklandığı gibi gemiciliği ve gemi teknolojilerini geliştiren Süleyman peygamberin emrindeki denizcilerin dünyaya açıldığını anlıyoruz.

Süleyman’ın Limanı

Elat ve Ezion-Geber (ikiz şehir), Süleyman’ın limanı olarak ünlenmiştir. Uzmanlar tarafından antik limanın, Akabe Körfezi kıyısında bulunan modern Akabe şehrinin altında olduğu düşünülmektedir. Elat, son 3.000 yılda Kızıldeniz’de önemli ticaret yollarındaki konumu nedeniyle önemli bir şehir haline gelmiştir. Bu liman sayesinde Mısır ve Hindistan ile ticaret yapılmıştır.

Limanın bulunduğu olası beş nokta Ürdün Hükümeti tarafından 2004 yılında basılan "Akabe Özel Ekonomik Bölgesi" işletme rehberinde gösterilmiştir.¹⁷

Dalgıçlık Yapan Şeytanlar

Süleyman peygamberin emrine verilen dalgıçlık yapan şeytanların olduğu ile ilgili bilgiler Enbiya ve Sad suresinde verilmektedir.

36-38.Bunun üzerine Biz de, o’nun emriyle istediği yere yumuşacık akıp giden rüzgârı, şeytânları; tüm dalgıç ve yapı ustalarını ve zincirlere bağlanmış olan diğerlerini o’nun emrine verdik.(Sad Suresi 36-38)

82.Ve şeytanlardan, kendisi için dalgıçlık eden ve bundan daha düşük iş yapan şeytanları da boyun eğdirdik. Ve Biz onlar için koruyucular idik. (Enbiya Suresi 81-82)

Ayetlerde ifade edilen şeytanlar Kur'an’ın pek çok yerinde; “Hakka ve akla aykırı hareket eden, uzak olan her türlü kişi, güç ve kurum olarak nitelendirilmektedir. Kur'an’ın işaret ettiği şeytan, halk kültüründeki mitolojik yaratıklar değildir.

Bahse konu olan ayetlerdeki şeytanlar kim? Bunlar; Davud peygamber ile Fenike/Sur Kralı Hiram (M.Ö. 969-935) arasında yapılan sözleşmelerin gereği, Davud peygamberin emrine verilen hünerli ustalar ve işçilerdir. Davud peygamberden sonra da Süleyman peygamberin emrinde bu hünerli ustalar çalışmaya devam etmişlerdir. Kitabı Mukaddes’te de bu konuda geniş bilgiler verilmektedir. Fenike/Sur Kralı tarafından gönderilen dalgıçlar gönülsüz olarak, bu sözleşmeler gereği çalıştıklarından dolayıdır ki; ayette zincirlerle bağlı olarak ifade edilmektedir. Söz konusu dalgıçların varlığı arkeolojik keşiflerle artık bilinmektedir. Bu dalgıçların Akdeniz'den bir tür deniz yumuşakçası olan murex çıkardıkları tespit edilmiştir. Deniz yumuşakçasını Akdeniz'in dibinden çıkaran bu dalgıç insanların Fenikeliler olduğu anlaşılmıştır.

Akdenizden Murex Çıkaran Dalgıçlar

Arkeologlar, Fenike yerleşim yerlerinin kalıntıları çevresinde yaptıkları kazılarda, mor renkli boya üretimi için ayıklanan devasa deniz kabuğu yığınları buldular.

Lübnan-Sarepta: Lübnan-Sarepta'da kazı çalışmalarında ezilmiş Murex kabuklarını ve mor renkli çanak çömlek parçalarını keşfettiler.¹⁸

Tel Shikmona: Hayfa yakınlarında, karayolu ile deniz arasında, Carmel Dağı kıyısında yer almaktadır. Burada arkeolojik kazı çalışmalarda Fenikelilerin ve İbranilerin çalıştıkları Murex işleme tesisleri bulundu.¹⁹

Bu keşiflerle bu tesislerde mor renkli boya üretildiği kanıtlanmış. Bir gram boya üretmek için 10.000 kadar Murex deniz yumuşakçasına ihtiyaç duyulurdu. Bu deniz yumuşakçasından elde edilen mor renkli boya, başta pahalı kumaşların boyanması olmak üzere mozaik süslemelerinde de kullanılmıştır.

M.Ö. 1570 tarihinde çok kıymetli olan Mor renkli kumaşlar Fenikeliler tarafından üretildi. Çok pahalı olan bu kumaşların alıcıları sadece Kraliyet mensupları olurdu.²⁰ Fenike ismi (Yunanca: Phoiníke) mor kelimesine atıf yapılmış ve Fenikelilerin ismi buradan gelmiştir.

Çok sayıdaki yazılı kanıtın yanı sıra Sidon ve Tyros yakınlarında bulunan çok sayıda deniz kabuğu katmanları da Fenike'nin Murex boya atölyelerinin varlığının kanıtlarıdır. Sidon’un kentinin güneyinde denize yakın bir yerde metrelerce kalınlıkta kabuk katmanlarından oluşan bir tepe bulunmuştur.

Murex brandaris, Akdeniz ve Batı Afrika sahillerinde 10 ile 150 metre derinliklerde bulunan deniz kabuklusu türüdür.²¹ Fenikeliler; bu kıymetli endüstri ürünü olan Murex deniz kabuklularını, denizden dalgıçlar sayesinde yoğun bir şekilde çıkartarak işlemişlerdir.

Dalgıç Ağırlığı

Antalya’da dalgıçlardan oluşan ekip tarafından su altı robotu ile 2.500 yıllık dalgıç ağırlığı bulundu. Boyunlarına taş bağlayarak dalgıçlık yapmaya çalışan tarihin ilk dalgıçlarına ait izler böylece bulunmuş oldu. Antik çağda avcılık, sünger avcılığı, deniz yumuşakçası avcılığı ve askeri amaçlı dalgıçların varlığı bilinmektedir.²²

Sad suresinde Süleyman peygamberin emrine verilen dalgıçlar, arkeolojik veriler ve yazılı belgelerle kanıtlanmıştır. Antik dönemde Akdeniz’de dalgıçların varlığı ve dalgıç faaliyeti artık bilinmektedir.

SÜLEYMAN PEYGAMBERE VERİLEN NİMETLER VE SONUÇLARI

Süleyman peygamber elindeki tüm imkânları kullanarak, bilinçli bir şekilde, sabırla; insanları zulümden, sömürüden, şirkten kurtarmak için gayret göstermiştir. Sad Suresi 34-35. ayetteki duasının karşılığını aldığını, hem tarihten hem de Sad Suresinin 36-40.ncı ayetlerinden öğreniyoruz.

30.Dâvûd’a Süleymân’ı da bahşettik. O ne güzel kuldu! Şüphesiz O, Rabbine çokça dönendi.
31.Hani kendisine akşamüstü iyi cins ve rahvan atlar sunulmuştu;
“32.Ben, mal, servet, çıkar sevgisini, Rabbimin anılmasından dolayı sevdim. –Sonunda onlar perdenin arkasına girdiler.– “33.Geri getirin onları bana!” dedi. Hemen onların bacaklarını, boyunlarını sıvazlamaya başladı.
34,35.Andolsun ki Biz Süleymân’ı da çeşitli badirelerden, sıkıntılardan geçirerek saflaştırmıştık/ olgunlaştırmıştık. Ve tahtının üzerine bir ceset bırakmıştık. Sonra o, döndü; “Ey Rabbim! Beni koru/bana maddî ve manevî pislik bulaştırma ve bana, benden sonra hiç kimseye yaraşmayan bir mülk hibe et/ bağışla! Şüphesiz ki Sen, bol bol hibe edensin/ bağışlayansın” dedi.
36-38.Bunun üzerine Biz de, o’nun emriyle istediği yere yumuşacık akıp giden rüzgârı, şeytânları; tüm dalgıç ve yapı ustalarını ve zincirlere bağlanmış olan diğerlerini o’nun emrine verdik.
39.İşte bu, Bizim hesaba gelmez ihsanımızdır. Artık sen dilersen başkalarına ver veya vermeyip tut.-
40.Şüphesiz ki o’nun için yanımızda bir yakınlık ve güzel bir dönüş yeri vardır.(Sad Suresi 30-40, Tebyinül Kuran)

Davud peygamber ve Süleyman peygamber döneminde yeryüzünün ilk İslam Devleti kurulmuş ve bu güç ile küresel boyutlara varan aydınlatma çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

Ülke baştan sona kadar imar edilmiştir. Bölgede bilim ve kültür merkezlerinin, askeri tesislerin, tekstil ve boya atölyelerinin kurulması, sanat ve kültür çalışmalarının yapılması bölge ülkelerini de olumlu etkilemiştir.

Davud ve Süleyman peygamber sömürü ve zulme engel olmak için mücadele etmişler. Allah’ın ilkelerini insanlara ulaştırarak, onları karanlıklardan aydınlığa çıkarmak için çaba harcamıştır. Bu çabaları sonuç vermiş komşu ülkelerde şirk ve sömürüye engel olmuştur. Çevre ülkelerle işbirliği içinde bulundukları ve birlikte hareket ettikleri tarihte bilinmektedir. Kitabı Mukaddes ticari ve kültürel ilişkilerden bahseder. Çeşitli kaynaklarda; Süleyman peygamberin, Fenikeliler(Sur Krallığı) Sidon, Tire krallıkları ve Mısır ile kültürel ve ticari işbirliği yaptığı bildirilir.^23-24-25

Bu ülkelere Sebe Ülkesini de ekleyebiliriz. Çünkü Kuran’da Neml Suresi 44.ncü ayetinde Sebe Ülkesi idarecilerinin İslam’a girdiklerinden bahseder.

Süleyman peygamberin deniz filosu Akdeniz’de deniz ticaretini geliştirmiştir. Bu da kültürel, sosyal ilişkilerin gelişmesine aracı olmuştur. Bu devletlerarası ilişkilere de olumlu yansımıştır. Süleyman peygamber bununla da yetinmeyip dünyada deniz yolu ile ulaşabildikleri yerlere Tevhid ilkelerini iletmiştir.

Gemiciliğin gelişmesi coğrafi keşifleri başlatmıştır. Bilindiği üzere coğrafi keşifler 14.ncü yüzyılın sonundan 16.ncı yüzyıla kadar devam etmişti. Ancak görüldüğü üzere, Fenikelilerin İbranilerle birlikte Güney Amerika, Kuzey Amerika ve Hindistan’a M.Ö. 950’li yıllarda düzenli deniz seyrüseferi yaptıkları anlaşılıyor.

Ayrıca tarihe “Baharat Yolu” olarak geçen baharat ticareti de büyük bir olasılıkla bu dönemde başlamıştır. Hindistan ve Seylan’dan Kızıldeniz’deki Akabe Körfezi’ne Yemen ve Basra Körfezine gemilerle gelen baharat kara yoluyla Fenike ve Filistin kıyılarına Mısır’da İskenderiye’ye ve Karadeniz’e ulaştırılırdı.²⁶

Kuşların Boyun Eğmesi

"Davud Peygamberin Hayatı" konulu yazımızda sürü halindeki kuşların Davud peygambere boyun eğdirilmesi anlatılmıştı;

Davud peygambere kuşların emrine verilmesi konusu da Davud peygambere özgü bir durum değildir. Dağlar tüm insanların hizmetine sunulmuştur. Bir başka ifade ile dağlardan yararlanmak isteyenler ancak doğa yasaları dediğimiz yasalara uyduğu taktirde istifade edebilir. Bu yasaların dışına çıktığında yararlanamaz.

Kuşların Davud peygambere boyun eğmesi, diğer insanların kuşlardan yararlandığı gibidir. Burada dikkat edilecek nokta, Davud peygamberin kuşları hangi amaç için kullandığıdır.

Davud peygamberin İsrail’in kuzeyinde Hermon dağının eteklerinde ki Tel-Dan şehrinde yaşadığını ve dağlardan maden çıkararak işlediğini belirtmiştik. İsrail’in kuzeyinde Celile yakınlarında bulunan Hula Vadisinde göçmen kuşların konakladıkları kuş cenneti bulunmaktadır.

İsrail ve özellikle Celile, Avrupa ve Asya’dan Afrika’ya uzanan ana göç yolunun üzerinde yer alır. Yılda iki kez olmak üzere ilkbaharda ve sonbaharda beş yüz milyon göçmen kuş İsrail’in üzerinden geçer. Bu kuşların büyük bir kısmı Celile’deki Hula Vadisinde konaklıyor. 350 türden yüz binlerce kuş, kışı burada geçiriyor. Sonbahar ve kış aylarında Hula Vadisi, dünyadaki en büyük turna yoğunluğuna ev sahipliği yapıyor. Dünyadaki turnaların yüzde 20’si İsrail’de Hula Vadisinde konaklamaktadır. Turnaların güneye göç etmesi Aralık ayının ortasından Mart ayının ortasına kadar sürüyor. Günümüzde İsrail'deki Hula vadisinde kuş festivali düzenlenmektedir.^27-28

Davud peygamber bulunduğu bölgedeki çevreyi, canlıları incelemiş onlardan bir şekilde yararlanmıştır. Tarihte posta güvercinlerinin varlığı bilinmektedir. Su kuşlarını gözleyerek su kaynaklarına ulaşılabilir. Avcılık için de yırtıcı kuşlar beslenmektedir. Uçak, planör yapımında da kuşlardan esinlenilmiştir.

Davud peygamberin yaşadığı dönem dikkate alındığında Davud peygamber; haberleşme, su kaynaklarına ulaşma gibi temel işler için kuşlardan yararlanmış olmalıdır.

Kuşların Mantığı

16.Ve Süleymân Dâvûd'a vâris oldu. Ve Süleymân: “Ey insanlar! Bize kuşların mantığı [seslerinden, davranışlarından anlam çıkarma] öğretildi ve bize her şeyden verildi” dedi. –Doğrusu bu apaçık bir armağandır.–
(Neml Suresi 16, Tebyinül Kuran)

Ayette, Süleyman peygambere kuşların mantığının öğretildiği bildirilir. Kuş mantığından kasıt; sesinden ve davranışlarından anlam çıkarmaktır.

İnsanoğlu tarih boyunca canlılardan yararlanmayı bilmiştir. Özellikle hayvanları evcilleştirerek kendi amacına hizmet etmesi için onları kullanmıştır. İnsanlar soyut düşünebildikleri halde hayvanlar soyut düşünemezler. Bu nedenle insanlar hayvanları evcilleştirebilmiştir.

İnsan bu düşünce yapısı ile örneğin ateş etrafında toplanarak geceleri vahşi hayvanlardan korunmuşlardır. Ateşten korkan vahşi hayvanlardan, ateşi kullanarak korunmuştur. İnsanoğlu daima hayvanların zayıf yönlerini, korkularını kullanarak hareket etmiştir. Bunu, soyut düşünce üreterek ve gözlem yaparak gerçekleştirmişlerdir. Bu konunun daha iyi anlaşılması için günümüzden bir örnek vermek istiyorum.

Prof.Dr. Sinan CANAN katıldığı bir televizyon programında izlediği konumuzla da ilgili bir belgeselden bahseder:

"Kenya'da yerliler aslanların hareketlerini izleyerek şöyle bir taktik geliştirmişler: Avını yakalayan aslanların üzerine 3-4 kişilik bir insan grubu, ellerinde ok ve mızrak ile birlikte emin adımlarla ilerliyorlar. Aslanlar insanları görmelerine rağmen ilk başta aldırış etmiyorlar. Ancak insanların kararlı ve emin adımlarla geldiklerini görünce, 15 aslandan oluşan grup korkup kaçıyor. Burada aslanların mantığı şu şekilde çalışır; önüne geleni yıkan, deviren bu insanlar benim üzerime geliyor. Eğer önünden kaçmazsam beni de yok ederler şeklinde düz mantık yürütürler. İnsanlar bu mantığı çözmüşler ve bunu taktik olarak kullanmışlar. Emin adımlarla üzerine gelen insanlardan korkan aslanlar panik halinde kaçışıyor. Bu durumu fırsat bilen Kenyalı yerliler bir kaç dakika içerisinde yerde yatan avdan istedikleri miktarda eti alarak uzaklaşıyorlar. İnsanın bunu yapmasının nedeni, sadece aslanın düz mantığını çözmesi ve onun korkusundan yararlanmasıdır."²⁹

Davud peygamber, sürü halinde kuşları nasıl boyun eğdirdi ise Süleyman peygamberde aynı yolu seçmiştir. "Davud Peygamberin Hayatı" isimli yazımızda bahsettiğimiz gibi, Süleyman peygamber de İsrail'de bulunan Hula Vadisindeki göçmen kuşları gözlemlemiş kuşların davranışlarından, yaşam tarzından yapmak istediği işlerle ilgili kendisine bir sonuç çıkarmıştır.

Süleyman peygamber, göçmen kuşların dünyanın bir ucundan öbür ucuna gece, gündüz demeden, rüzgârda, yağmurda, karda zor şartlarda rotasını hiç şaşırmadan yolunu nasıl bulduğunu düşünmüştür. Buradan çıkardığı sonuçlar ile açık denizlerde ve okyanuslarda gemilerin rotasından sapmadan gitmesini sağlayacak bilgilere ulaşmış olmalıdır.

Kuşlar manyetik alan çizgilerini takip ederek yönlerini bulurlar. “Kuşların üç çeşit pusulaları vardır: Yıldız, güneş ve manyetik pusula. Bunlar birbirinden bağımsız çalışıyor. Manyetik pusula da sorun yaşalar bile güneş ve yıldız pusulası onlara yardımcı oluyor.”³⁰

Süleyman peygamber Allah'ın ayetlerini insanlara iletmenin yolunun onlara mektup, elçi, öğretmen göndermek olduğunu düşünmüş olmalıdır. Bunu yapabilmenin yollarını aradığı, deniz yolu ile misyonunu yerine getirmeye çalıştığı anlaşılmaktadır. Yelkenli gemiler ile dünyanın öbür ucuna ulaşmanın gayreti içine girmiş ve bunu başarmıştır. Elde edilen arkeolojik kanıtlar Süleyman peygamberin dünyanın pek çok yerine öğretmen gönderdiğini kanıtlamaktadır.

Süleyman peygamberin emrindeki Fenikeliler, açık denizlerde Kuzey Yıldızı (Fenike Yıldızı) sayesinde yönlerini buldular. Aynı göçmen kuşlar gibi gemi kaptanları yönlerini yıldız ve güneşten yararlanarak bulmuşlardır.

Bütün bu bilgiler ışığında baktığımızda Süleyman peygamber kendisine verilen nimetleri insanlığın yararına kullandığı, insanlık tarihini kökten değiştirecek işler yaptığı anlaşılıyor. Bu Allah'ın Süleyman peygambere verdiği ihsanıdır.

39.İşte bu, Bizim hesaba gelmez ihsanımızdır. Artık sen dilersen başkalarına ver veya vermeyip tut.
40.Şüphesiz ki o’nun için yanımızda bir yakınlık ve güzel bir dönüş yeri vardır. (Sad Suresi 39-40)

Allah’ın izniyle Süleyman peygamberin yaptıkları yaşadığı dönemde diğer insanlar tarafından düşünülememiştir bile. Allah’ın insanların mutluluğu için gönderdiği kitabı Kuran’ı hem iyi anlayıp öğrenmemiz hem de insanlara ulaştırmamız gerekmektedir. Müminlerin insanlığa önder olması, en üstün olması gerekmektedir.

139.Ve gevşemeyin, üzülmeyin! Ve eğer inananlar iseniz, en üstün olan sizsiniz.(Al-i İmran Suresi 139)

Kur’an’ı Kerim'deki kıssalar, bizim dersler çıkarmamız ve ibret almamız için vardır. Bunlar eskilerin masalları değildir. Her an, her gün karşılaştığımız veya karşılaşacağımız olayları anlatır. Kur’an’da kıssalar peygamberimizi bilgilendirmek, karşılaşacağı zorluklara hazırlamak için gelmiştir. Bizim de hayatta karşılaşabileceğimiz zorluklara hazırlanmamız için kıssaları çok iyi öğrenmemiz gerekiyor. Bu konu gerçekten çok önemlidir ve üzerinde tefekkür edilmesi gerekmektedir. Kıssalardan günümüze dersler çıkarmalıyız.

Kur’an’ı Kerim'de bulunan kıssaların arkeoloji açısından kontrol edilmesinin, sağlamasının yapılmasının önemi bir kez daha ortaya çıkmıştır. Arkeolojik veriler, Kur’an’ın ilkelerinin doğruluğunu tekrar tekrar ortaya koymaktadır.

Kusursuzluk ancak alemlerin Rabbi Allah'a mahsustur.

Hakan KAYILI
04.03.2018

Kaynaklar:

1- https://ipfs.io/ipfs/Qme2sLfe9ZMdiuWsEtajWMDzx6B7VbjzpSC2VWhtB6GoB1/wiki/Fenike.html
2- http://www.suryanikadim.org/reyono/default.aspx?s=10&b=9
3- https://www.breakingisraelnews.com/76113/oldest-paleo-hebrew-ten-commandments-found/#/
4- http://www.faculty.ucr.edu/~legneref/bronze/archaic.htm#navyofkingsolomon
5- https://godssecret.wordpress.com/2009/06/14/oldest-known-10-commandments-is-in-america-in-ancient-hebrew-script-from-time-of-king-solomon/
6- http://www.econ.ohio-state.edu/jhm/arch/batcrk.html
7- http://www.faculty.ucr.edu/~legneref/biados/texts/brazilph.htm
8- http://hope-of-israel.org/hebinusa.htm
9- http://www.faculty.ucr.edu/~legneref/bronze/archaic.htm#paleohebrewinscription
10-http://ensignmessage.com/articles/did-king-solomons-fleets-visit-america/
11- http://www.beforeus.com/email/article/art2_solfleet.html
12- http://acikerisim.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/478/gunes_girgin_tez.pdf.pdf?sequence=1
13- https://phoenicia.org/australia.html
14- http://www.british-israel.ca/Phoenician.htm
15- http://www.rumburak.friko.pl/BIBLIA/JHWH/archeologia/las_lunas.php
16- http://acikerisim.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/478/gunes_girgin_tez.pdf.pdf?sequence=1
17- http://www.bible.ca/archeology/bible-archeology-exodus-route-ezion-geber-elat-aqaba.htm
18- https://www.penn.museum/sites/Canaan/Phoenicians.html
19- https://biblewalks.com/Sites/telshikmona.html
20- http://www.wiki-zero.com/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvRmVuaWtlbGlsZXI
21- Anadolu’da Üst Paleolitik Dönem İnsanlarının Deniz Kabuklularını Kullanım Alanları (53. sayfa)
22- http://www.internethaber.com/2500-yillik-dalgic-agirligi-bulundu-289860h.htm
23- http://hope-of-israel.org/hebinusa.htm
24- http://www.australiaforeveryone.com.au/maritime-phoenicians.html
25- http://ensignmessage.com/articles/did-king-solomons-fleets-visit-america/
26- https://www.wikizero.com/tr/Baharat_Yolu
27- https://www.haaretz.com/israel-news/culture/1.5432357
28- https://www.youtube.com/watch?v=3eQgBduNlos
29- https://www.dailymotion.com/video/x2fagl1
https://www.1upfun.com/video/dm/x2fagl1/aslan%C4%B1n-av%C4%B1n%C4%B1-%C3%A7alan-afrikal%C4%B1lar