Kur'an İncelemeleri
70Nahl Suresi 65-76
Hatalı Çevrilen Ayetler
70Nahl Suresi 65-76
Hatalı Çeviri:
65. Allah gökten bir su indirdi ve onunla yeryüzünü ölümünden sonra diriltti. Şüphesiz ki bunda dinleyen toplum için bir ibret vardır.
66. Kuşkusuz sizin için hayvanlarda da büyük bir ibret vardır. Zira size, onların karınlarındaki fışkı ile kan arasından (gelen), içenlerin boğazından kolayca geçen hâlis bir süt içiriyoruz.
67. Hurma ve üzüm gibi meyvelerden hem içki hem de güzel gıdalar edinirsiniz. İşte bunlarda da aklını kullanan kimseler için büyük bir ibret vardır.
68, 69. Rabbin bal arısına: Dağlardan, ağaçlardan ve insanların yaptıkları çardaklardan kendine evler (kovanlar) edin. Sonra meyvelerin her birinden ye ve Rabbinin sana kolaylaştırdığı yaylım yollarına gir, diye ilham etti. Onların karınlarından renkleri çeşitli bir şerbet (bal) çıkar ki, onda insanlar için şifa vardır. Elbette bunda düşünen bir kavim için büyük bir ibret vardır.
70. Sizi Allah yarattı; sonra sizi vefat ettirecek. Daha önce bilgili iken hiçbir şeyi bilmez hale gelsin diye sizden bazı kimseler ömrün en kötü çağına kadar yaşatılacak Şüphesiz ki Allah bilgilidir, kudretlidir.
71. Allah kiminize kiminizden daha bol rızık verdi. Bol rızık verilenler, rızıklarını ellerinin altındakilere verip de bu hususta kendilerini onlara eşit kılmazlar. Durum böyle iken Allah'ın nimetini inkâr mı ediyorlar?
72. Allah size kendi nefislerinizden eşler yarattı, eşlerinizden de sizin için oğullar ve torunlar yarattı ve sizi temiz gıdalarla rızıklandırdı. Onlar hâla bâtıla inanıp Allah'ın nimetine nankörlük mü ediyorlar?
73. (Müşrikler) Allah'ı bırakıp da kendilerine göklerde ve yerde olan rızıktan hiçbir şey veremeyen ve buna asla güçleri yetmeyen şeylere (putlara) tapıyorlar.
74. Allah için emsal göstermeyin. Çünkü Allah bilir, siz ise bilmezsiniz.
75. Allah, hiçbir şeye gücü yetmeyen, başkasının malı olmuş bir köle ile katımızdan kendisine verdiğimiz güzel rızıktan gizli ve açık olarak harcayan (hür) bir kimseyi misal verir. Bunlar hiç eşit olurlar mı? Doğrusu hamd Allah'a mahsustur. Fakat onların çoğu (bunu) bilmezler.
76. Allah, şu iki kişiyi de misal verir: Onlardan biri dilsizdir, hiçbir şey beceremez ve efendisinin üstüne bir yüktür. Onu nereye gönderse bir hayır getiremez. Şimdi, bu adamla, doğru yolda yürüyerek adaleti emreden kimse eşit olur mu?
Doğru Çeviri:
65Ve Allah gökten bir su indirdi de onunla yeryüzünü ölümünden sonra diriltti. Şüphesiz ki bunda dinleyen bir toplum için kesinlikle bir alâmet/gösterge vardır.
66Şüphesiz sizin için keçi, koyun, deve sığırda da size bir ibret vardır. Biz, size onların karnındaki dışkı ile kan arasındaki şeylerden, içenlerin boğazından kolaylıkla geçen halis süt içiriyoruz.
67Ve hurma ağaçlarının meyvelerinden ve üzümlerden –ki, siz ondan içki ve güzel rızık edinirsiniz– size içiririz. Şüphesiz bunda aklını kullanan bir toplum için kesinlikle bir alâmet/gösterge vardır.
68,69Ve Rabbin bal arısına dağlarda, ağaçlarda ve yapacakları çardaklarda evler/ yuvalar edinmesini, sonra ‘‘ağaçların taşıdığı meyve, çiçek, yosun, reçine gibi şeylerin hepsinden ye de, Rabbinin kolaylaştırdığı yollara gir’ diye vahyetti. Onların karınlarından renkleri çeşitli bir içecek çıkar ki, onda insanlar için şifa vardır. Şüphesiz ki bunda iyiden iyiye düşünen bir toplum için, kesinlikle bir alâmet/gösterge vardır.
70Ve sizi Allah oluşturdu, sonra da sizi vefat288 ettirecektir; size geçmişte yaptıklarınızı ve yapmanız gerekirken yapmadıklarınızı bir bir hatırlattıracaktır. İçinizden kimi de, bilgiden sonra herhangi bir şey bilmesin diye, ömrün en kötü zamanına ulaştırılır. Şüphesiz ki Allah çok bilgili ve çok kudretlidir.
71Ve Allah rızık konusunda kiminizi kiminize fazlalıklı kılmıştır. Kendilerine fazlalık verilenler, kendi rızıklarını; yiyip içeceklerini, servetlerini, sözleşmeler gereği himayelerinde bulundurdukları kimselere,289 hepsi rızıkta eşit olmak üzere vermezler. O hâlde bunlar Allah'ın nimetini bilerek örtbas mı ediyorlar?
72Ve Allah, sizin için kendinizden eşler yaptı, o eşlerinizden de oğullar ve torunlar verdi. Sizi hoş, güzel, yararlı şeylerden de rızıklandırdı. Şimdi onlar, bâtıla inanıyorlar ve Allah'ın nimetini örtbas mı ediyorlar?
73Ve onlar, Allah'ın astlarından, göklerden ve yeryüzünden kendileri için rızık olarak herhangi bir şeye mâlik olmayan ve güç yetiremeyen şeylere tapıyorlar.
74Artık Allah için örnekler getirmeyin. Şüphesiz Allah bilir, siz bilmezsiniz.
75Allah, hiçbir şeye gücü yetmeyen, başkasının malı olmuş bir köle ile Bizim kendisine güzel bir rızık verip de ondan gizli ve açık olarak Allah yolunda harcayan/ yakınlarının nafakalarını sağlayan bir kimseyi örnek verdi: Bunlar eşit olurlar mı? –Bütün övgüler Allah'a mahsustur; başkası övülemez.– Tersine insanların çoğu bilmezler.
76Allah iki adamı da örnekleştirdi: Bunlardan biri dilsizdir, hiçbir şeye gücü yetmez; koruyucusuna bir yüktür. Onu nereye gönderse bir hayır getiremez. Şimdi, bu adamla, adaletle emreden ve doğru yolda bulunan adam eşit olur mu?
65Ve Allah gökten bir su indirdi de onunla yeryüzünü ölümünden sonra diriltti. Şüphesiz ki bunda dinleyen bir toplum için kesinlikle bir alâmet/gösterge vardır.
66Şüphesiz sizin için keçi, koyun, deve sığırda da size bir ibret vardır. Biz, size onların karnındaki dışkı ile kan arasındaki şeylerden, içenlerin boğazından kolaylıkla geçen halis süt içiriyoruz.
67Ve hurma ağaçlarının meyvelerinden ve üzümlerden –ki, siz ondan içki ve güzel rızık edinirsiniz– size içiririz. Şüphesiz bunda aklını kullanan bir toplum için kesinlikle bir alâmet/gösterge vardır.
Bu ayet gurubunda ise insanlara yeryüzündeki bitki ve canlı türünden verilen nimetler hatırlatılmaktadır.
Yağmur bu nimetlerin en başta gelenlerindendir. Yağmurun, dolayısıyla suyun canlılar ve özellikle de insanlar üzerindeki hayatî fonksiyonu birçok ayette hatırlatılmıştır. Allah’ın yağmur yağdırıp onunla ölü toprağı canlandırması, söz dinleyen, akıllı toplumlar için gerçekten de bir ibret kaynağıdır. Ölümden sonra yeniden dirilmeyi çağrıştıran bu olay, Kur’an’da birçok yerde ahırete delil olarak gösterilmiştir:
* Şüphesiz ki göklerin ve yerin oluşturuluşunda, gece ve gündüzün birbiri ardınca gelişinde, insanlara yarayan şeylerle denizde akıp giden gemide, Allah'ın semadan bir su indirip de onunla yeryüzünü ölümünden sonra diriltmesinde, yeryüzünde her deprenen canlılardan yaymasında, rüzgârları evirip çevirmesinde, gök ile yeryüzü arasında emre hazır olan bulutta, şüphesiz akıllarını çalıştıran bir toplum için elbette alâmetler/göstergeler vardır. [Bakara/164]
* Yine O'nun âyetlerindendir ki, size hem korku ve hem de umut vermek için şimşeği gösteriyor. Ve gökten bir su indiriyor da onunla yeryüzüne ölümünden sonra hayat veriyor. Şüphesiz ki bunda aklını kullanacak bir toplum için nice alâmetler/göstergeler vardır. [Rum/24]
* Şüphesiz göklerde ve yeryüzünde mü’minler için alâmetler/göstergeler vardır. Ve sizin oluşturuluşunuzda ve türetip yaydığı küçük-büyük tüm canlılarda da kesin bilgiyle inanan bir toplum için alâmetler/göstergeler vardır. Ve gece ile gündüzün birbiri ardınca gelişinde ve Allah'ın gökten bir rızıktan indirip de onunla yeryüzünü ölümünden sonra dirilttiği şeyde ve rüzgârları evirip çevirmesinde aklını çalıştıran bir toplum için alâmetler/göstergeler vardır. [Casiye/3-5]
66. ayette, hayvanların yapısına yerleştirilen biyolojik sistemlere işaret edilerek dışkı üreten boşaltım sistemi ile kan dolaşımını sağlayan dolaşım sistemi arasından insanların zevkle içtiği tertemiz süt nimetinin çıkarılışına dikkat çekilmektedir. Bu mucize sistemler sadece hayvanlar için söz konusu olmayıp daha karmaşık ve mükemmel olanları insan vücudunda da bulunmaktadır. Mesela, erkeğin aldığı besinlerden dışkı, kan ve sperm üretilmektedir. Kadın vücudu ise aldığı besinlerle dışkı, kan, yumurta ve süt üretmektedir. Bunu yüzlerce sistemle genişletmek mümkündür. Akıllı insanlar bu sistemlerin tesadüfen oluşmadığı gibi, o vücudun sahibi tarafından da oluşturulmadığını iyi bilirler. Onlar bütün bu biyolojik sistemlerin Yüce Allah’ın eseri olduğu hakkında zerrece kuşku duymazlar.
67. ayette ise Rabbimiz meyvelere dikkat çekmekte ve meyvelerin insan hayatı üzerindeki önemini bildirmektedir. Ayette sadece hurma ve üzümden bahsedilmesi, Arapların daha çok bu meyveleri tanıması ve bilmesinden dolayıdır. Ayetin işaret ettiği ibretlik özellikler, elma, armut, ayva, erik, kaysı, kiraz gibi tüm meyveler için de geçerlidir.
"SEKER"
Ayette "Ki siz ondan içki ve güzel rızık edinirsiniz-" ifadesi geçmektedir. Bazıları bu ifadedeki "seker [içki]" sözcüğünü "yiyecek, sirke, nebiz" gibi anlamlara çekmeye çalışmıştır. Hâlbuki "seker" sözcüğü "sislilik, bulutluluk, tozluluk, bulanıklık" anlamında olup aklın karışıklığı, bilincin bulanıklığı, argo tabiriyle "kafanın kıyak"lığı demektir. Bu psikolojik haller Türkçede "sarhoşluk" kelimesiyle ifade edilmektedir.
Ayette özellikle dikkatten kaçırılmaması gereken bir nokta da, Rabbimizin söz konusu nimetleri özellikle henüz iman etmemiş kişilere hatırlatıyor olmasıdır. Bu nedenle, onlar için içki yasaktı, serbestti diye bir konu yoktur. Bu ayetin içkinin yasaklanmasından evvel nazil olduğunu, daha sonra da hükmün kaldırıldığını iddia etmek, Kur’an’ı tanımamaktan başka bir şey değildir.
İçki ile ilgili detayı ise inşaallah Bakara/219’u tahlil ederken "Hamr" sözcüğü kapsamında ele alacağız.
68,69Ve Rabbin bal arısına dağlarda, ağaçlarda ve yapacakları çardaklarda evler/ yuvalar edinmesini, sonra ‘‘ağaçların taşıdığı meyve, çiçek, yosun, reçine gibi şeylerin hepsinden ye de, Rabbinin kolaylaştırdığı yollara gir’ diye vahyetti. Onların karınlarından renkleri çeşitli bir içecek çıkar ki, onda insanlar için şifa vardır. Şüphesiz ki bunda iyiden iyiye düşünen bir toplum için, kesinlikle bir alâmet/gösterge vardır.
Bu ayetlerde Rabbimiz bir başka nimetine daha dikkat çekmektedir. Bunlar bal arısı ve onun ürettiği baldır. Rabbimiz bal arısına şöyle vahyetmiştir [genlerine kodlamıştır]: Dağlarda, ağaçlarda çardaklarda yuvalar edinecek, her türlü meyveden yiyecek, her kolay yoldan geçecektir. Böylece karnında şifa olan bal oluşacaktır. Bunu gözlemleyen her akıllı insan da bunda açık bir kanıt bulacak, insanlık arıdaki bu sistemi gözlemleyerek kendilerine şifa veren ilaçların da üretim şekillerini öğrenecektir.
Dişi olan işçi bal arılarının üretimi olan balın, insanlar için ne kadar faydalı bir besin kaynağı olduğu ayette belirtilir. Balın şifa olduğu günümüzde tüm tıp otoritelerince tartışmasız olarak kabul edilmektedir. Bal hem birçok vitamine hem kalsiyum, potasyum, magnezyum, sodyum, fosfor gibi birçok minerale, hem bakıra, iyoda, demire, çinkoya, hem de bazı hormonlara sahiptir.
Bal arısı, balın yapısı, arının bal yapışı, balın yararları ile ilgili bilim teknik kitaplarında ayrıntılı bilgi bulunmaktadır.
Ayette yer alan Semerat sözcüğünün orijinal anlamı "ma hamele şecer, ağacın taşıdığı her şey" demek. (Lisan- Tac)
Ağacın taşıdığı her şey demek, ağaçların taşıdığı meyve, çiçek, yosun, reçine gibi şeylerin hepsi demektir.
70Ve sizi Allah oluşturdu, sonra da sizi vefat ettirecektir; size geçmişte yaptıklarınızı ve yapmanız gerekirken yapmadıklarınızı bir bir hatırlattıracaktır. İçinizden kimi de, bilgiden sonra herhangi bir şey bilmesin diye, ömrün en kötü zamanına ulaştırılır. Şüphesiz ki Allah çok bilgili ve çok kudretlidir.
Bundan önceki ayetlerde Rabbimiz, su indirerek bitkileri yarattığını, sonra hayvanları ve onlardaki mucizeleri, bitkilerden ve hayvanlardan elde edilen nimetleri dile getirdikten sonra konuyu insana getirmiş ve insan hayatındaki üç aşamaya dikkat çekmiştir. Bunlar, insanın yaratılışı, vefatı ve ömrün en kötü zamanı olan aşamalardır.
İNSANIN YARATILIŞI
İnsanın yaratılışına vurgu yapılması, kendi yaratılışını bilmeyen bir insanın öldükten sonra yeniden yaratılmayı kolayca kabullenememesinden dolayıdır. Bu gerçek Ya Sin suresinde şöyle dile getirilmişti.
* Ve kendi oluşturuluşunu dikkate almayarak Bize bir örnekleme yaptı: Dedi ki: "Kim diriltecekmiş o kemikleri? Onlar çürümüş iken!" De ki: "Onları ilk defa oluşturan onları diriltecektir. Ve O, her oluşturmayı çok iyi bilendir. O, size o yemyeşil ağaçtan bir ateş/oksijen yapandır. Şimdi de siz oksijenden yakıp duruyorsunuz. Gökleri ve yeri oluşturan, onlar gibilerini de oluşturmaya güç yetiren değil midir? Evet, elbette güç yetirendir! Ve O, çok çok mükemmel oluşturandır, çok iyi bilendir. Şüphesiz ki O, bir şeyi dilediğinde, O'nun buyruğu/işi o şeye "Ol!" demektir; o da hemen oluverir. [Ya Sin/78-82]
ÖMRÜN EN KÖTÜ ÇAĞI
Rabbimiz, kullarının şımarmamaları, tağutlaşmamaları, firavunlaşmamaları ve kendi hiçliklerini, mutlaka Allah’a döneceklerini akıllarından çıkarmamaları için insanın fiziksel ve zihinsel durumlarını en güçlü dönemlerinden sonra inişe geçirmektedir.
* Ve Biz kime uzun ömür verirsek, oluşturuluşta onu tersine çeviririz/tepesi üstü dikeriz. Buna rağmen hâlâ akıllanmayacaklar mı? [Ya Sin/68]
* Allah, sizi güçsüz olarak oluşturandır. Sonra güçsüzlüğün arkasından kuvvet getirdi. Sonra kuvvetin arkasından güçsüzlük ve ihtiyarlık getirdi. O, dilediğini oluşturur. Ve O, en iyi bilendir, en iyi güç yetirendir. [Rum/54]
* Ey insanlar! Eğer öldükten sonra dirilmekten kuşkuda iseniz, bilin ki ne olduğunuzu size ortaya koymak için, şüphesiz Biz, sizi topraktan, sonra nutfeden, sonra bir embriyondan, sonra yapısı belli belirsiz bir et parçasından oluşturmuşuzdur. Ve Biz, dilediğimizi belli bir süreye kadar rahimlerde tutarız. Sonra sizi bir çocuk olarak, sonra da olgunluk çağına erişmeniz için çıkartırız. Bununla beraber kiminiz geçmişte yaptıkları ve yapması gerekirken yapmadıklarını bir bir hatırlattırılır/öldürülür. Kiminiz de önceki bilgisinden sonra, hiçbir şey bilmemek üzere, ömrünün en rezil zamanına ulaştırılır. Bir de yeryüzünü görürsün ki sönmüştür; sonra Biz, onun üzerine su indirdiğimiz zaman harekete geçer, kabarır ve her güzel çiftten bitkiler bitirir. [Hacc/5]
71Ve Allah rızık konusunda kiminizi kiminize fazlalıklı kılmıştır. Kendilerine fazlalık verilenler, kendi rızıklarını; yiyip içeceklerini, servetlerini, sözleşmeler gereği himayelerinde bulundurdukları kimselere, hepsi rızıkta eşit olmak üzere vermezler. O hâlde bunlar Allah'ın nimetini bilerek örtbas mı ediyorlar?
Bu ayette, dünya hayatında carî olan ast-üst ilişkisinin insanlığa konulan sosyolojik bir yasa olduğuna işaret edilerek Allah’ın insanlara eşit muamele etmediğini ileri süren zihniyete cevap verilmiştir. Ayette şu noktalar üzerinde durulmuştur:
* Allah bazı kişileri malca, mülkçe, evlatça, ömürce, akılca fazlalıklı kılmıştır. Fazlalıklı kılmak, "üstün kılmak" anlamında anlaşılmamalıdır.
* Fazlalığa sahip kişiler, sahip olduklarından ellerinin altındakilere, işçilerine, memurlarına, çalışanlara eşit olarak vermezler; bazı gerekçeleri dikkate alarak farklı farklı verirler. Onlardan hiçbirini kendileriyle aynı seviyede tutmazlar. Onlarla paylaşmazlar.
Bu açıklamalardan sonra Rabbimiz "O halde bunlar Allah’ın nimetini bilerek inkâr mı ediyorlar?" buyurarak zımnen şu mesajı vermektedir: "Siz bile çalışanlarınızı; kölelerinizi, işçilerinizi kendinize eşit ortak [şerik] kabul etmiyorsunuz. Efendi ile köle, işçi ile patron arasındaki ayırımı kabul ediyorsunuz da Allah ile yaratıkları arasında fark olması gerektiğini neden kabul etmiyorsunuz? Allah hiç kullarını kendine ortak [şerik] kabul eder mi?"
* Allah, size kendinizden bir örnek veriyor: Hiç size rızık olarak verdiğimiz şeylerde yasa ile size teslim edilen kişilerden ortaklarınız bulunur da onlarla siz eşit olur ve kendinize çekindiğiniz/değer verdiğiniz gibi onlarla da karşılıklı çekinir misiniz/birbirinize aynı değeri verir misiniz, eşit olur musunuz? İşte Biz, aklını kullanan bir toplum için âyetleri böyle açıklarız. [Rum/28]
Allah’ın nimetlerini kullarına farklı ölçülerde vermesi ve bundan dolayı da bazılarının bazılarından fazlalıklı olması, sosyal düzenin yürümesi içindir:
* Rabbinin rahmetini onlar mı paylaştırıyorlar? Şu basit dünya hayatında, onların geçimliklerini aralarında Biz paylaştırdık Biz. Birbirlerine işlerini gördürsünler diye Biz, onların bir kısmını bir kısmının üzerine derecelerle yükselttik. Ve Rabbinin rahmeti onların biriktirdikleri şeylerden daha hayırlıdır. [Zuhruf/32]
Hayattaki ast-üst ilişkisi, toplumsal yaşama konulan ve insanların birbirleriyle çeşitli sosyal ilişkiler kurmasını sağlayan, böylece insanların bu ilişki kurma biçimleriyle sınandıkları ilahî bir yasadır. Burada konu edilen "derecelerle yükseltme", keramet, üstünlük, saygınlık bakımından değil, ekonomik güç, akıl, zekâ, anlayış, bilgi-bilgisizlik bakımından oluşan farklılıklardır. Herkesin ekonomik güç, zekâ ve anlayış bakımından eşit olduğu bir toplumda "insanların birbirlerine iş gördürmeleri" demek olan "istihdam" ve "iş üretme" mümkün olmaz; "İstihdam" ve "iş üretme"nin olmadığı ortamlarda ise hayat durur. Ancak bilinmelidir ki, insanın ahlakî tutumunun esas alındığı "Hesap Günü" kriterleri arasında ekonomik ya da diğer dünyevî fazlalıkların hiçbir yeri yoktur. Hatta bu fazlalıklar, kişinin ahlakî olgunluğuna katkıda bulunmadıkları sürece, hayat yolundaki en zorlu sınanma alanlarını da oluştururlar.
* Ve kendilerini imtihan etmek için, basit dünya hayatının süsü olarak, onlardan kimi çiftleri kendileriyle yararlandırdığımız mal, mülk, evlat ve saltanata sakın gözlerini dikme/rağbetle bakma. Ve Rabbinin rızkı daha iyi ve daha süreklidir. [Ta Ha/131]
* Sakın onlardan bazı kimselere verip de kendilerini onunla yararlandırdığımız şeylere; mal ve servete heveslenip gözlerini dikme. Onlar hakkında üzülme de... Sen kanatlarını mü’minler için indir. Ve: "Şüphesiz ben, apaçık bir uyarıcının ta kendisiyim" de. [Hıcr/88,89]
72Ve Allah, sizin için kendinizden eşler yaptı, o eşlerinizden de oğullar ve torunlar verdi. Sizi hoş, güzel, yararlı şeylerden de rızıklandırdı. Şimdi onlar, bâtıla inanıyorlar ve Allah'ın nimetini örtbas mı ediyorlar?
73Ve onlar, Allah'ın astlarından, göklerden ve yeryüzünden kendileri için rızık olarak herhangi bir şeye mâlik olmayan ve güç yetiremeyen şeylere tapıyorlar.
İlk ayette Rabbimiz mucizevî nimetlerini hatırlatmaya devam ederek müşrikleri kınamakta, bir sonraki ayette de onların bâtılla nasıl iç içe olduklarını beyan etmektedir. Çünkü onlar, Allah’ın kendilerine bunca mucizevî nimeti ikram etmesine rağmen, nankörlük ederek o nimetleri veren Allah’ı bırakıp göklerden ve yeryüzünden kendileri için rızk olarak herhangi bir şeye malik olmayan ve hiçbir şeye güç yetiremeyen şeylere tapmaktadırlar.
Ayette dolaylı olarak verilen mesajlardan biri de, özellikle "rızk" konusu gündeme getirilerek "ilah" olarak kabul edilecek nesnenin hiç olmazsa rızk verip vermediğinin, vermeye güç yetirip yetiremeyeceğinin düşünülmesi gerektiğine işaret edilmesidir.
Onların sahte ilahları ile gerçek ilahın kim olduğu aşağıdaki ayetlerde açıklanmaktadır:
* Ve onlar, görünmez güç ve varlıkları Allah'a ortaklar kıldılar. Hâlbuki onları O oluşturmuştur. Bilgileri olmadan da oğullar, kızlar uydurdular. –O'nun şanı onların nitelediği şeylerden arınık ve yücedir.– [En’am/100]
* Yoksa O'nun astlarından birtakım yardımcı, yol gösterici, koruyucu yakınlar mı kabulleniyorlar? İşte Allah, yardımcı, yol gösterici, koruyucu yakının ta kendisidir. Ve O, ölüleri diriltir ve O, her şeye gücü yetendir. 11İşte O, göklerin ve yerin yoktan yaratıcısıdır/parçalayıcısıdır. O sizin için kendinizden eşler ve hayvanlardan çiftler yaratmıştır. O, sizi bu düzenin içerisinde türetip üretiyor. O'nun benzeri hiçbir şey yoktur. Ve O, en iyi işitendir, en iyi görendir. Göklerin ve yeryüzünün kilitleri yalnızca O'nundur. O, dilediği kimse için rızkı genişletir ve ayarlar. Şüphesiz ki O, her şeyi en iyi bilendir. [Şura/9-12]
* De ki: "O Rabb, bir tek olan Allah'tır, Samed olan Allah'tır, doğurmamış ve doğurulmamıştır. Ve hiçbir şey O'na denk olmamıştır." [İhlas/1-4]
Bu konu surenin 17-22. ayetlerinde genişçe açıklanmıştı. 75, 76. ayetlerinde örneklerle tekrar açıklanacaktır.
74Artık Allah için örnekler getirmeyin. Şüphesiz Allah bilir, siz bilmezsiniz.
Bu ayette insanlar -özellikle de müşrikler- Allah’ı kullara, eşyaya, nesnelere benzetmemeleri konusunda çok ciddi bir şekilde uyarılmaktadır.
Hatırlanacağı üzere, Zümer/3’te, müşriklerin Allah’a yaklaşabilmek için bir takım ortaklar edindikleri, onlara taptıkları açıklanmıştı. Müşrikler "Kralın kullarına kulluk etmek, doğrudan krala kulluk etmekten daha fazla saygıyı ifade eder", "büyüklerin yanına destursuz girilmez; mutlaka sekreter, odacı, kapıcı gibi hatırlı bir aracı gerekir" şeklinde saçma inançlara sahiptiler. Bugün de bu inanışta olanların varlığı bilinmektedir. İşte, bu ayette Rabbimiz bu tür inanışları reddetmektedir.
* Şüphesiz ki, Biz bu kitabı sana gerçekle indirdik. Öyleyse Din'i sadece O'nun için arındırarak Allah'a kulluk et. Dikkatli olun, halis din sadece Allah'a aittir. O'nun astlarından birtakım yardımcı, yol gösterici, koruyucu yakınlar edinenler: "Allah'ın astlarından edindiğimiz yardımcı, yol gösterici, koruyucu yakınlar, bizi Allah'a daha fazla yaklaştırsın diye biz onlara tapıyoruz." Şüphesiz kendilerinin ayrılığa/anlaşmazlığa düşüp durdukları şeylerde, onların arasında Allah hüküm verecektir. Şüphesiz Allah, yalancı ve çok nankörün ta kendisi olan kişilere kılavuzluk etmez. [Zümer/2,3]
* Kesinlikle, Biz kendi komşularınız olan memleketleri değişime/yıkıma uğrattık. Âyetleri, onlar dönsünler diye tekrar tekrar açıkladık. Öyleyse Allah'ın astlarından güya O'na yakınlığa vesile edindikleri düzme tanrılar, onların azabını savmaya yardım etmeli değil miydi? Tersine o düzme tanrılar kendilerinden ayrılıp kayboldular. Bu, onların yalanlarıdır/uydurmakta oldukları şeydir. [Ahkaf/27,28]
75Allah, hiçbir şeye gücü yetmeyen, başkasının malı olmuş bir köle ile Bizim kendisine güzel bir rızık verip de ondan gizli ve açık olarak Allah yolunda harcayan/ yakınlarının nafakalarını sağlayan bir kimseyi örnek verdi: Bunlar eşit olurlar mı? –Bütün övgüler Allah'a mahsustur; başkası övülemez.– Tersine insanların çoğu bilmezler.
76Allah iki adamı da örnekleştirdi: Bunlardan biri dilsizdir, hiçbir şeye gücü yetmez; koruyucusuna bir yüktür. Onu nereye gönderse bir hayır getiremez. Şimdi, bu adamla, adaletle emreden ve doğru yolda bulunan adam eşit olur mu?
Bu ayetlerde Rabbimiz Kendisi ile akılsızların sözde ilahları arasındaki farkı bir örnekleme ile anlatmaktadır.
Birinci örnek:
Kendiliğinden bir şey yapmaya gücü olmayan bir köle ile, gizli-âşikâr, çokça infâk eden, zengin ve cömert olan hür bir insan düşünülsün. Bu ikisi hiç eşit olur mu?
Öyleyse yaratılış, şekil ve insan olma bakımından denk olmalarına rağmen, nasıl bu ikisini denk saymak mümkün değilse, rızk vermeye ve lütfetmeye kadir olan Allah ile, hiçbir şeye sahip olmayan ve kesinlikle hiçbir şey yapamayacak olan putlar eşit olur mu?
İkinci örnek:
Yine iki insan; ikisi de insan olma açısından aynı olmakla beraber, biri dilsiz, beceriksiz, çevresine de yüktür. Diğeri ise güçlü, adaleti sağlayan ve doğru yolda bir kişidir. Peki, bu iki kişi eşit midir?
Bu örnekteki dilsiz kişi putu, adaleti sağlayan kişi de Allah’ı temsil etmektedir.
Öyleyse hiçbir zaman kusurlu varlıklar ile Samed ve âlemlerden müstağni olan Allah bir değildir.*
288 Burada “vefat” anı anlatılmaktadır. Vefat, “tastamam verme, eksiltmeden yerine getirme” demektir. Vefat, Allah'ın insanlara, ölecekleri andan hemen önce yaşatacağı, herkese yaptıklarını ve yapması gerekirken ötelediklerini eksiksiz-fazlasız göstereceği, haber vereceği bir süreçtir. Başka bir ifade ile vefat, Rabbimizin, insanın hayatındaki tüm kayıtları en ince ayrıntısı ile tıpkı bir yazar-kasanın “Z raporu” gibi, ölüm anından kısa bir süre önce eksiksiz-fazlasız ortaya koymasıdır. Bu “ortaya konuş” ise, insanın yapısına yaratılıştan yerleştirilmiş olan “koruyucular, bellekler, elçiler, hafıza hücreleri” ile sağlanmaktadır. Rabbimiz meselenin önemine binaen “ölme, öldürme” demeyip ölümü, ölüm öncesinin o esrarengiz olaylarının adıyla vermektedir. “Vefat” ile ilgili ayrıntılı bilgi Tebyinül’ Kur’an’da verilmiştir.
289 Allah bazı kişileri mal, evlat, ömür ve akıl bakımından fazlalıklı kılmıştır. Malca fazlalığı sahip olanlar, sahip olduklarından ellerinin altındakilere, işçilerine, memurlarığna, çalışanlarına eşit vermezler; bazı gerekçelerle farklı farklı verirler. Onlardan hiç birini kendisiyle aynı seviyede tutmaz, onlarla paylaşmazlar. Rabbimiz burada şu mesajı veriyor: Siz bile çalışanlarınızı [köle, işçi, memur] kendinize ortak [şerik] kabul etmiyor; efendi ile köle, işçi ile patron arasındaki ayrımı kabul ediyorken, Allah ile yaratıkları arasında fark olması gerektiğini neden kabul etmiyorsunuz? Allah, kullarını Kendisine hiç ortak [şerik] kabul eder mi?!
Allah'ın nimetlerini kullarına farklı ölçülerde vermesi ve bundan dolayı da bazılarının bazılarından fazlalıklı olması, sosyal düzenin yürümesi içindir: Hayattaki ast-üst ilişkisi, toplumsal yaşama konulan ve insanların birbirleriyle çeşitli sosyal ilişkiler kurmasını sağlayan, böylece insanların bu ilişki kurma biçimleriyle sınandıkları ilahî bir yasadır. Burada konu edilen derecelerle yükseltme, keramet, üstünlük, saygınlık bakımından değil, ekonomik güç, akıl, zekâ, anlayış, bilgi-bilgisizlik bakımından oluşan farklılıklardır. Herkesin ekonomik güç, zekâ ve anlayış bakımından eşit olduğu bir toplumda insanların birbirlerine iş gördürmeleri demek olan istihdam ve iş üretme mümkün olmaz; istihdam ve iş üretme'nin olmadığı ortamlarda ise hayat durur. Bu konu ile ilgili olarak bkz. Resmi Mushaf: Zuhruf/32 (258. necm), Rûm/28 (379. necm).
*İşte Kuran, Nahl Suresi
Yorumlar - Yorum Yaz