Kur'an İncelemeleri
54Hicr Suresi 87-89, 94-99
Mushafta Bozuntu Yapılan Ayetler
54Hicr Suresi 87-89, 94-99
Hatalı Çeviri:
87. Andolsun ki, biz sana tekrarlanan yedi âyeti ve yüce Kur'an'ı verdik.
88. Sakın onlardan bazı sınıflara verdiğimiz dünya malına göz dikme, onlardan dolayı üzülme ve müminlere alçak gönüllü ol.
89. De ki: Şüphesiz ben apaçık bir uyarıcıyım.
90. Nitekim biz, komplo kuranlara (azabı) indirmişizdir.
91. Onlar, Kur'an'ı tutarsız parçalar olarak nitelendirenlere gelince,
92, 93. Rabbin hakkı için, mutlaka onların hepsini yaptıklarından dolayı sorguya çekeceğiz.
94. Sana emrolunanı açıkça söyle ve ortak koşanlardan yüz çevir!
95. (Seninle) alay edenlere karşı biz sana yeteriz.
96. Onlar Allah ile beraber başka bir tanrı edinenlerdir. (Kimin doğru olduğunu) yakında bilecekler!
97. Onların söyledikleri şeyler yüzünden senin canının sıkıldığını andolsun biliyoruz.
98. Sen şimdi Rabbini hamd ile tesbih et ve secde edenlerden ol!
99. Ve sana yakîn (ölüm) gelinceye kadar Rabbine ibadet et!
Doğru Çeviri:
Necm: 203
87Andolsun ki Biz sana katmerli katmerli nice nimetleri ve büyük Kur’ân'ı verdik.
88,89Sakın onlardan bazı kimselere verip de kendilerini onunla yararlandırdığımız şeylere; mal ve servete heveslenip gözlerini dikme. Onlar hakkında üzülme de... Sen kanatlarını mü’minler için indir. Ve: “Şüphesiz ben, apaçık bir uyarıcının ta kendisiyim” de.223
94-96Şimdi sen emrolunmakta olduğun şeyleri açıkça bildir ve ortak koşanlardan mesafelen. Şüphesiz ki Biz, Allah ile birlikte başkasını ilâh edinen şu alay eden kimselere karşı sana yeteriz. Artık onlar yakında bileceklerdir.
97Andolsun, Biz biliyoruz ki, kesinlikle onların söylediklerine senin göğsün daralıyor.
98,99O hâlde sana “yakîn/kesin bilgi” gelmesi için Rabbinin övgüsü ile birlikte noksan sıfatlardan arındır, boyun eğip teslimiyet gösterenlerden ol ve Rabbine kulluk et!224
88,89Sakın onlardan bazı kimselere verip de kendilerini onunla yararlandırdığımız şeylere; mal ve servete heveslenip gözlerini dikme. Onlar hakkında üzülme de... Sen kanatlarını mü’minler için indir. Ve: “Şüphesiz ben, apaçık bir uyarıcının ta kendisiyim” de.223
94-96Şimdi sen emrolunmakta olduğun şeyleri açıkça bildir ve ortak koşanlardan mesafelen. Şüphesiz ki Biz, Allah ile birlikte başkasını ilâh edinen şu alay eden kimselere karşı sana yeteriz. Artık onlar yakında bileceklerdir.
97Andolsun, Biz biliyoruz ki, kesinlikle onların söylediklerine senin göğsün daralıyor.
98,99O hâlde sana “yakîn/kesin bilgi” gelmesi için Rabbinin övgüsü ile birlikte noksan sıfatlardan arındır, boyun eğip teslimiyet gösterenlerden ol ve Rabbine kulluk et!224
Peygamberimizi destekleyen ve onu teselli eden bu ayetler, öncelikle peygamberimizin eğitilmesine yöneliktir. Rabbimiz, elçisinden, kendisine verilen nimetlerin daha hayırlı olması sebebiyle, başkalarında olan mala, mülke, makama, mevkie özenmemesini istemekte, müminlere merhametli davranmasını ve kendisinin sadece bir uyarıcı olduğunu söylemesini buyurmaktadır.
Peygamberimize verilen bu mesajın bir benzeri Ta Ha suresinde de vardır:
131Ve kendilerini imtihan etmek için, basit dünya hayatının süsü olarak, onlardan kimi çiftleri kendileriyle yararlandırdığımız mal, mülk, evlat ve saltanata sakın gözlerini dikme/rağbetle bakma. Ve Rabbinin rızkı daha iyi ve daha süreklidir. [Ta Ha/131]
"SEB’AN MİNE’L-MESANÎ"
Arapça üç sözcükten oluşan bu ifade, Arap dili gramerine göre cümlede "mef’ulü bih" olarak yer almıştır. Yani ayetin tümü bir cümle kabul edildiğinde, bu ifade cümlenin nesnesi durumundadır.
İfadenin birinci sözcüğü olan " سبعseb’a" sözcüğünün anlamı bugüne kadar hiç kimse tarafından farklı algılanmamış ve tartışılmamıştır. Sözcük, Arapçada "esma-i aded" denilen sayı adlarından biridir ve "yedi" demektir.
İfadenin ikinci sözcüğü olan ve Arapçada "harf-i cer" denilen " منmin" sözcüğü, isimlere "...den" hâli veren bir edattır. Tüm dil ve din bilimcilerinin ittifakla kabul ettikleri gibi, bu sözcük, cümleye "başlangıç, açıklama ve teb’iz [bütünden parçalama]" anlamları katar. Türkçede buna "uzaklaştırma eki" denmektedir.
İfadenin üçüncü sözcüğü olan " مثانىmesanî", farklı köklerden türemiş olması muhtemel bir sözcüktür. Ancak burada "seb’a [yedi]" sayısı ile birlikte kullanıldığı için, hiç başka kök aramadan, sözcüğün "sayı" anlamı ifade eden " اثنا isna [iki]" kökünden türediği kabul edilmek durumundadır. Çünkü sözcüğün türemesi muhtemel olan diğer kökler arasında, bir sayı olan "seb’a" sözcüğüne anlamca uyum gösteren başka bir kök bulunmamaktadır. Buna göre "mesani" sözcüğü, bir üleştirme sayısı olan ve "ikişer, ikili" anlamına gelen "mesna" sözcüğünün çoğuludur. Anlamı da "ikişerliler, ikililer" demektir. "Mesani" sözcüğünün "ikişerliler, ikililer" demek olduğunda bir tartışma olmamasına karşılık, bu sözcükle ayette neyin ikişerlilerinin veya neyin ikililerinin kastedildiği hususunda bir netlik oluşmamıştır.
Sözcüğün anlamı, matematikteki "ikili sistem"i, yani bugün bütün bilgi işlem programlarında kullanılan sayı sistemi olan "iki" tabanına göre düzenlenmiş "ikili sayma sistemi"ni çağrıştırıyor olsa da, biz bunun -Kur’an’daki anlatımların hep zıddıyla beraber yapıldığı gerçeğine dayanarak- zıtlıklardan oluşan ikilileri ifade ettiğini düşünmekteyiz. Çünkü her şey zıddıyla kaimdir ve her şey zıddıyla daha iyi anlatılıp açıklanır, anlaşılır.
Yani nasıl herhangi bir sayının sayı ekseni üzerinde bir negatif [-], bir de pozitif [+] işaretlisi varsa, hayatta da her kavramın böyle bir zıddı vardır. Bize göre, ayette sözü edilen "mesanî" sözcüğü, hakk-batıl, iman-küfür, ödül-ceza, iyi-kötü, gece-gündüz, cennet-cehennem ... gibi zıt kavramların oluşturduğu bu tür ikililere işaret etmektedir.
"Seb’an mine’l-mesani" ifadesindeki üç sözcüğün anlamlarını bu şekilde saptadıktan sonra, bu ifadenin ne anlama geldiği hakkındaki incelemelerimize geçebiliriz. Söz konusu ifade ile ilgili olarak ortaya çeşitli rivayetler atılmış, bu rivayetlere dayandırılan birçok görüş ileri sürülmüştür. Kimileri bazı rivayetlere dayanarak bu ifadeyle kastedilenin, namazların her rekatında okunması ve Allah’ın övülmesi sebebiyle Fatiha suresi olduğunu söylemiş, kimileri de Kur’an’ın en uzun yedi suresinin kast edildiğini ispat için başka rivayetleri delil göstermiştir. Ancak hemen belirtmek gerekir ki, Hicr suresinin Medine’de inen yedi uzun sureden çok önce inmiş olması, bu ikinci iddiayı tutarsız hâle getirmektedir. Netice olarak denebilir ki, mevcut meal ve tefsirlerin hepsinde de bu ifadeyle Fatiha suresinin veya Kur’an’ın en uzun yedi suresinin kast edildiği yazmaktadır. İlginç olanı, bu iddiaların hepsinin de şöhretli şahsiyetlerden birine dayandırılmış olmasıdır. Hatta Arapça ve Türkçe yayınlanmış bazı tefsirlerde, ifadeyi anlama çabası ile "seb’an mine’l-mesani" kalıbının "es’seb’ul-mesani" diye bozulduğu bile görülmüştür.
Biz, 87. ayette peygamberimize verildiği bildirilen "ikililerden/ikişerlilerden yedi şey"in, peygamberimizin hayatında var olan yedi negatif/olumsuz hususun yedi pozitif/olumlu hâle dönüşmesi olduğu kanaatindeyiz. Yani, söz konusu ifade, bize göre, peygamberimizin yedi "eksi"sinin "artı" yapılmasını ifade etmektedir. Bunların neler olduğunu bulabilmek için yapılacak şey, her zaman olduğu gibi Kur’an’a müracaat etmek olmalıdır.
Kur’an’a bakıldığında, peygamberimize verilenlerin bildirildiği üç sure bize yol göstermektedir. Bunlar Duha, İnşirah ve Kevser sureleridir. Peygamberimize verilenlerin tümünü "kevser" sözcüğü altında toplayan Kevser Suresi hariç tutulduğunda, geriye iki sure kalmaktadır:
1-3Aydınlanmanın başlayışı ve Allah'ın ilâhlığını, rabliğini bilerek reddedişin, Allah'a ortak kabul edişin, cehaletin toplumu sarmışlığı kanıttır ki Rabbin seni terk etmeyecek ve sana darılmayacak.
4,5Sonrası senin için öncesinden elbette daha hayırlı olacak. Ve Rabbin sana verecek, sen de hoşnut olacaksın.
6-8O seni yetim olarak bulup barınağa kavuşturmadı mı? Seni dosdoğru yol dışında biri olarak bulup da dosdoğru yola kılavuzluk etmedi mi? Seni aile geçindirme zorluğu içinde bulup da zengin etmedi mi?
9,10O hâlde yetimi perişan etme/daha da kötüleştirme! İsteyeni/soranı azarlama.
11Ve Rabbinin nimetini söz ve fiillerinle ortaya koy!
İnşirah 1-4Biz, senin için, senin göğsünü açmadık mı? Senden ağır yükünü indirmedik mi? –Ki o, senin belini çatırdatmıştı.– Senin şanını da senin için yüceltmedik mi?
5,6Demek ki zorluğun yanında kesinlikle bir kolaylık var. Zorluğun yanında bir kolaylık, kesinlikle var.
7O hâlde boş kalır kalmaz hemen yeni bir şeye başla. 8Ve arzularını yalnızca Rabbine yönelt. [Duha/1-11) (İnşirah/1-8]
Her iki surede peygamberimize verildiği bildirilen lütuflar alt alta sıralandığında, Kevser suresinin tahlilinde verdiğimiz şu tablo ortaya çıkmaktadır:
E k s i l e r : A r t ı l a r :
1- Sıradan birisi idi. Seçilip Peygamber yapıldı.
2- Yetim idi. Barınağa kavuşturuldu.
3- Şaşırmış idi. Doğruya iletildi.
4- Dar gelirli idi. Zenginleştirildi.
5- Sıkıntılıydı. Göğsü açıldı, ferahlatıldı.
6- Yükü ağırdı. Ağır yükü hafifletildi.
7- Adı unutulacaktı. Adı, sanı ve şanı yüceltildi.
Tabloda görüldüğü gibi, Yüce Allah, peygamberimizin hayatındaki yedi olumsuz hususu olumlu hâle getirmiş, yani yedi tane "eksi"sini "artı" yapmak suretiyle ona "seb’an mine’l-mesani"yi vermiştir.
Buna göre, 87, 88. ayetlerin takdirini şu şekilde yapmak mümkündür: "Biz sana böyle yedi tane nimet [yukarıda saydıklarımız] verdik; sana rehberin olsun diye Yüce Kur’an’ı da verdik. Daha ne istersin, ne beklersin? Sakın onlardan bazılarını yararlandırdığımız şeylere gözünü dikme, onlara karşı hüzne kapılma, müminler için de kanatlarını ger!"
Buradaki "yedi" sözcüğünün çokluktan kinaye olması da mümkündür. Ancak bu durumda "mesani" sözcüğü "ikişerliler, ikililer" anlamına değil, "katmerli" anlamına gelir. Diğer taraftan, ayette geçen "ikişerlilerden yediyi ve Kur’an’ı" ifadesinden anlaşılmaktadır ki, "seb’an min-el-mesani" ifadesi ile Kur’an’dan başka bir şey kastedilmektedir. Yani, buradaki "mesani", Kur’an’ın özelliklerinden biri olan ve Zümer/23’te konu edilen "mesanilik" ile ilgili değildir.
23Allah, sözün en güzelini benzeşen anlamlı olarak, ikişerli [İletilen mesajın mutlaka ikinci bir vurgusunun bulunması.] bir kitap hâlinde indirmiştir. Ondan, Rablerine saygısı olanların tüyleri ürperir. Sonra derileri ve kalpleri Allah'ın anılmasına karşı yumuşar. İşte bu, Allah'ın rehberidir. Allah, onunla dilediğini kılavuzlar. Her kimi de Allah şaşırtırsa, artık ona doğru yolu gösteren biri yoktur. [Zümer/23]
"Esbab-ı nüzul" nakillerinde, 88. ayetin iniş sebebi olarak Müslümanların zengin Yahudilerin servetine özenmeleri gösterilmiştir:
Denildiğine göre, beldelerin birinde, Kurayza ve Nadîr Yahudilerine, yüklerinde çeşitli elbise, koku, mücevherat ve diğer eşyaların bulunduğu yedi kervan çıkageldi. Bunun üzerine Müslümanlar: "Şayet bu mallar bizim olsaydı, biz bununla güç ve kuvvet kazanır, bunları Allah yolunda infâk ederdik" dediler. Bunun üzerine Allah Teâlâ onlara sanki, "Andolsun ki ben size yedi ayet verdim. Bunlar, bu yedi kafileden muhakkak ve muhakkak daha hayırlıdırlar" demiştir.
İkinci Görüş: İbn Abbas, bu ifâdenin manasının "Kendisiyle herhangi bir kimseyi üstün kıldığımız dünya metâını temenni etme!" şeklinde olduğunu söylemiştir. Vahidî de bu manayı izah ederek şöyle der: "Bir kimse, bakışını ve diğer hasselerini iyice devam ettirip diktiğinde, ancak iki gözünü o şeye uzatmış ve dikmiş olur. Bir şeye gözünü dikip ona alabildiğince bakmak ise, o kimsenin onu arzuladığına ve beğendiğine, temenni ettiğine delâlet eder. Halbuki, Hz. Peygamber (s.a.s), dünya metâından hoşuna gidebilecek şeylere bu şekilde bakmıyordu. Rivayet olunduğuna göre, o, Benî Müstalık'ın idrarları ve pislikleri üzerine bulaşarak kurumuş olan davarlarına bakmış, bunun üzerine, elbisesini hemen yüzüne ve başına çekerek bu ayeti okumuştur." O deve, sığır ve koyunların idrar ve dışkılarının uylukları ve butları üzerinde kuruması ise, onların bahar mevsiminde besiye alınıp, böylece de et ve yağlarının fazlalaşması maksadının güdülmesinden dolayıdır ki, bu, en güzel besi biçimidir.
Üçüncü Görüş: Bazıları da bu ifadenin manasının "Kendisine dünyalık verilmiş olan hiç kimseye haset etme!" şeklinde olduğunu söylemiştir. Kadî, bu mananın uzak olduğunu, zira, herkesin haset etmesinin çirkin ve kötü olduğunu; hasedin başkasının nimetinin yok olmasını istemek olduğunu; bunun ise Allah'a itiraz etmek ve O'nun hüküm ve kazasını beğenmemek gibi bir şey olacağını; dolayısıyla bunu herkesin yapmasının çirkin olacağını; bunun sadece Hz. Peygamber'e. tahsis edilmesinin güzel olmayacağını söylemiştir. [Razi, el-Mefatihu’l-Gayb; Kurtubi, el-Camiu li Ahkami’l-Kur’an]
Bazıları da 88. ayetin peygamberimizin Medine'deki Yahudilerden borç istemesi üzerine indiğini ileri sürmüşlerdir:
İbn Ebu Hatim der ki: Vekî' İbn Cerrâh'tan nakledildiğine göre; ... Hz. Peygamberin (s.a.) arkadaşı Ebu Rafi' şöyle anlatıyor: Hz. Peygambere (s.a.) bir misâfir gelmişti. Hz. Peygamberin (s.a.) yanında ona yarar [onu ağırlayabileceği] bir şey yoktu. Yahudilerden birisine haber gönderip ‘Allah'ın Elçisi Muhammed sana diyor ki: Receb hilâline [Receb ayının başına] kadar bana bir miktar un ödünç ver’ dedirtti. Yahûdî: Rehinsiz olmaz cevabım verdi. Hz. Peygambere (s.a.) gittim ve bunu haber verdim. O: "Allah'a yemîn olsun ki, ben göktekilerin eminiyim, yeryüzündekilerin eminiyim, şayet bana borç verir veya satarsa muhakkak ona ödeyeceğim" buyurdu. Onun yanından çıktığımda âyetin sonuna kadar "Sakın onlardan bazı sınıflara verdiğimiz geçimliğe gözlerini dikme!" âyeti nazil oldu da, sanki Allah Teâlâ bununla onu dünyaya karşı sabra teşvik etti. Avfî'nin rivayetine göre, İbn Abbâs "Gözlerini dikme!" âyeti hakkında: ‘Kişiyi arkadaşının malı hakkında temennide bulunmaktan men etmiştir’ der. Mücâhid de "Sakın onlardan bazı sınıflara verdiğimiz, geçimliğe ..." âyetinde, zenginlerin kastedildiğini söyler. [İbn Kesir]
Mevdudi ise bu ayetlerin iniş sebebini, gerçekçi bir yaklaşımla Müslümanların o dönemde içinde bulundukları şartlarla açıklamıştır:
Kur'an'ın büyük bir nimet olarak verildiğinin belirtilmesi, Peygamber (s.a) ve ona uyanlara, kafirlerin dünyevi mallarına özenmemeleri gerektiğini, zira Kur'an gibi büyük bir nimetin yanında onların varlıklarının hiçbir değeri olmadığını hatırlatmak içindir. Bunun önemini tam anlamıyla kavrayabilmek için, o dönemde Peygamber (s.a) ve ona uyanların fakirlikten kıvrandıklarını göz önünde bulundurmak gerekir. Peygamber (s.a) tebliğe başladığında, ticari etkinlikleri hemen hemen sona ermişti. Bunun yanı sıra Hz. Hatice'nin (r.a) bütün malını da harcamıştı. Sahabenin çoğu ise evlerinden ayrılan ve fakirleşen gençlerdi. Ekonomik boykot, ticaretle uğraşanların işlerini olumsuz yönde etkilemişti. Bunlardan başka, Kureyşlilerin kölesi veya mevlası olan ve hiçbir ekonomik pozisyonu olmayan müminler vardı. Bu ekonomik dertlerin yanı sıra, bütün Müslümanlar, peygamber (s.a) ile birlikte, Mekke ve çevresindekilerden işkence görüyorlardı. Kısacası o kadar çok işkence çekmiş, alay edilmiş ve horlanmışlardı ki, neredeyse hiçbiri maddi veya manevi işkenceden ma'sun kalamamıştı. Diğer tarafta, onlara işkence eden düşmanları olan Kureyş, bu dünyadaki bütün iyi şeyleri alıyor ve lüks içinde bir hayat sürüyorlardı. İşte müminlere yapılan tesellinin arka planı budur: "Neden bu konuda cesaretinizi yitiriyorsunuz? Biz size her türlü zenginliğin ötesinde bir 'servet' verdik. O halde düşmanlarınız sizin bilginizi ve yüce ahlakınızı kıskanmalıdır; siz onların kötü yoldan kazanılmış servetlerini ve günah dolu zevklerini kıskanmamalısınız. Çünkü onlar Rableri katına vardıklarında, orada değeri olan hiçbir servet kazanmadıklarını göreceklerdir." [Mevdudi; Tefhimü’l-Kur’an]
Kasas suresinde şöyle bir örnekleme yapılmıştı:
KASAS79Derken Karun, süs, görkem içinde toplumunun karşısına çıktı. Dünya hayatını isteyen kimseler, "Keşke Karun'a verilen gibi bizim de olsaydı! Şüphesiz ki o Karun, çok büyük bir nasip sahibidir" dediler.
80Ve kendilerine bilgi verilmiş olan kimseler ise, "Yazıklar olsun size! İman eden ve sâlihi işleyen kimseler için Allah'ın vereceği ödül daha hayırlıdır. Ona da ancak sabredenler kavuşabilir" dediler.
81Sonunda Biz onu ve evini yere geçirdik. Artık Allah'ın astlarından kendisine yardım edecek bir taraftar da olmadı ve o, kendini savunup kurtarabilecek kimselerden de değildi.
82Ve daha dün onun yerinde olmayı isteyenler, "Demek ki Allah kullarından dilediğine rızkı genişletiyor ve daraltıyor. Şâyet Allah bize armağan vermiş olmasaydı, bizi de yerin dibine geçirirdi. Ve demek ki kâfirler; Allah'ın ilâhlığını ve rabliğini bilerek reddedenler kendilerini kurtaramıyorlar" diyerek sabahladılar.
83İşte âhiret yurdu! Biz onu yeryüzünde böbürlenmeyi ve bozgunculuğu arzulamayan kimseler için hazırlarız. Ve âkıbet, Allah'ın koruması altına girmiş kişiler içindir.
84Kim bir iyilik getirirse, ona ondan daha hayırlısı/ona ondan dolayı bir hayır vardır. Ve kim bir kötülük getirirse; işte o kötülükleri işleyenler, ancak yaptıkları şeyler ile karşılıklandırılırlar.
89. ayetteki "Sen kanatlarını müminler için indir" buyruğu daha evvel İsra/24’te de geçmiş, biz de ayeti tahlil ederken şu açıklamayı yapmıştık:
Ayetteki "Ve merhametinden dolayı onlar için alçakgönüllülük kanatlarını indir" ifadesinde İstiare sanatı vardır. Rabbimiz bu sanatlı ifadeyle ana-babalara merhamet edilmesini emretmektedir. Sanat diliyle verilmiş olan bu talimat, sıradan bir emir cümlesiyle verilecek olandan daha fazla etki uyandırmaktadır. Ayrıca buradaki hitap peygamberimize olduğu ve o dönemde peygamberimizin ana-babası olmadığı için, "onlar" ile kastedilenler onun ümmetidir:
Ve müminlerden sana uyan kimselere kanadını indir. [Şuara/215]
89. ayette peygamberimize ayrıca "apaçık bir uyarıcı" olduğunu söylemesi emredilmiş, böylece onun elçilik görevlerinden biri olan "uyarıcılık" ön plana çıkarılmıştır. Uyarıcılığın hedefi, insanlara yanlış davranışların, günahın ve kötülüklerin varacağı kötü neticeyi öğretmek, insanları kendilerini bekleyen akıbetten haberdar etmektir. Buradaki "apaçık" sözcüğünün "çıplak" şeklinde ifade edilmesi de mümkündür.*
223 Resmi Mushaf: Hicr/90-93. âyetleri, Şu‘arâ/3-6. âyetleri ile beraber tertip edildiğinden burada yer verilmemiştir.
224 İbâdet sözcüğü, dilimize fonetik olarak Arapça orijinaliyle girmesine rağmen kök anlamı olan “kulluk, kölelik etme” konusundaki insanın tarz ve tavrıyla ilgili asıl anlamını büyük oranda kaybetmiş ve sadece birtakım ritüel, ayin ve davranışlar için kullanılan bir kavram hâline dönüşmüştür. A-be-de kök fiilinin mastarı olan ibâdet sözcüğü, “kulluk yapmak, kölelik etmek” anlamına gelir. Bu anlamlar bir insanın kayıtsız şartsız teslim olmasını, itaat etmesini, boyun eğmesini ifade eder. Dinî terim olarak ibâdet ise; “kulun sahibine/yaratanına karşı, sahibi/yaratanı tarafından verilen görevleri kayıtsız şartsız kabullenip yerine getirmesi”dir. Her şeyin yaratıcısı olan Allah, kulları için belirlediği davranış ve yaşam tarzını kullarına çeşitli şekillerde bildirmiş ve en son olarak bütün bu bildirileri Kur’ân'da toplamıştır. Bu gerçekler ışığında ibâdet, Allah tarafından bir talimatname [Kur’ân] ile kullara bildirilen görevlerin kullar tarafından kayıtsız şartsız itaat edilerek ve teslimiyet gösterilerek [boyun eğilerek] yerine getirilmesidir. Öyleyse ibâdet, halk arasında yaygınlaştığı gibi sadece üç-beş ameli yapmaktan ibaret değildir. İbâdet, “Allah'ın kulluk talimatnamesinde vermiş olduğu görevlerin tümünü yapmak, hepsini uygulamak”tır.
*İşte Kuran, Hicr Suresi
Yorumlar - Yorum Yaz